آشنایی با بیت‌کوین و مفاهیم اولیه آن!

بیت کوین در یک نگاه!

اگر بخواهیم در یک جمله عامیانه بیت‌کوین را تعریف کنیم، باید بگوییم بیت کوین نوعی ارز یا پول دیجیتال است که به صورت دیجیتالی و مجازی ساخته و نگهداری می‌شود. بیت کوین در واقع یک نوع ارز دیجیتال است که می‌توان از آن برای خرید در فروشگاه‌هایی که پذیرفته شده، استفاده نمود. ارزهای سنتی و پول های رایج به دولت‌ها و بانک‌های مرکزی متکی بوده و بر روی کاغذ چاپ می شود و یا حالت سکه دارند، اما هیچ نهاد یا دولتی، بیت کوین را کنترل نکرده و توانایی جلوگیری از فعالیت آن را ندارد زیرا ماهیت فیزیکی ندارد و به صورت غیر فیزیکی در دنیای دیجیتال فعالیت می کند. موارد اشاره شده تعریف بسیار ساده ای از بیت کوین است و به ابعاد این ارز دیجیتال اشاره نشده است. بنابراین برای درک بهتر نیاز است تا برخی از ابعاد بیت‌کوین را بررسی کنیم.

نگارش بیت‌کوین

بر اساس دستور سازمان رسمی بیت‌کوین، واژه «Bitcoin» زمانی که به این شکل و با حرف بزرگ آغاز شده باشد به ماهیت و مفهوم بیت کوین اشاره دارد. این در حالی است که زمانی که بیت کوین با حرف کوچک آغاز و به این شکل نوشته شود «bitcoin»، به میزان و تعداد بیت کوین یا واحد آن اشاره دارد (به عنوان مثال: من 20 bitcoin معامله کردم). عموما این ارز را به اختصار BTC نیز می نامند.

حفظ و نگهداری بیت‌کوین

حال این سوال پیش می آید که این ارز دیجیتال که هیچ ماهیت فیزیکی از خود ندارد، چگونه حفظ و ذخیره سازی می شود؟ بیت کوین نوعی رمز ارز به شمار می‌رود و رمز ارزها نیز مانند پول های رایج در کیف پول نگهداری می شود، اما این بار با کیف پول مجازی روبرو هستیم، موجودی و تراز بیت کوین از طریق دو کلید در کیف پول ها نگهداری می‌شود. یکی از این کلیدها، کلید خصوصی و دیگری کلید عمومی است. این کلیدها در واقع دنباله‌ای از اعداد و حروف هستند که با استفاده از الگوریتم‌های رمزنگاری ایجاد شده‌اند.

کلید عمومی (مشابه با شماره حساب بانکی است) آدرسی است که در تمام جهان منتشر می شود. افراد با استفاده از این کلید به حساب دیگران بیت کوین واریز می‌کنند. کلید خصوصی (مشابه با رمز کارت بانکی است) برای شخص دارنده بیت کوین طراحی  شده‌است و امکان انجام تراکنش‌ها را میسر می‌کند. به یاد داشته باشید که کلید بیت‌کوین با کیف پول کاملا متفاوت است. کیف پول ماهیتی دیجیتالی است که سرعت انجام معاملات بیت کوین را به شدت افزایش می‌دهد و وظیفه ی ذخیره سازی دارایی افراد را برعهده دارد. به این ترتیب کاربران قادر به شناسایی فرستنده و گیرنده تراکنش‌ها خواهند بود.

منطق بیت‌کوین

بیت کوین در عمل درواقع یک سری کد های برنامه نویسی شده است که در اینترنت بر روی یک سری تجهیزات خاص که به نام گره و یا نود شناخته می شوند در حال اجرا است. نود بیت‌کوین می تواند هر نوع تجهیزاتی از رایانه شخصی تا دستگاه های مخصوص باشد که کد بیت کوین را اجرا کرده و بلاک چین آن را ذخیره می‌کنند. بلاک چین در واقع یک نوع سیستم ثبت و گزارش گیری است و ویژگی منحصر به فرد آن این است که اطلاعات ثبت شده بین تمام اعضا، به اشتراک گذاشته می شود. در واقع بلاک چین را گروهی از افراد تصور کنید که هرکدام هر اتفاقی که در بین اعضای گروه اتفاق بیفتد، همگی آن را یادداشت می کنند، بنابراین با از بین رفتن یکی از اعضای گروه، ماهیت گروه از بین نمی رود و تمامی گزارشات در اختیار همه ی اعضای گروه قرار دارد.

به عبارتی دیگر بلاک چین، زنجیره ای از بلاک‌ها است و در هر بلاک مجموعه‌ای از تراکنش‌ها ذخیره می‌شود. ازآنجایی که تمام نودهای متصل به شبکه به اطلاعات ذخیره شده در بلاک چین دسترسی دارند و به صورت کاملا مشخص و واضح محتوای هر بلاک را مشاهده می‌کنند؛ کسی قادر به دستکاری و تقلب در این سیستم نیست و توانایی دخل و تصرفی وجود ندارد.

 نحوه عملکرد بیت‌کوین

در شبکه ی بیت کوین گروه‌های مختلفی حضور دارند که مهم ترین این افراد ماینرها یا همان استخراج کنندگان معروف هستند. این افراد وظیفه ی تایید نقل و انتقالات بیت کوین و همینطور استخراج بیت کوین را برعهده دارند. ماینرهای بیت کوین با ذهنیتی که از معدن چی های معادن داریم کاملا متفاوت است. این افراد فرآیند استخراج را با تجهیزات کامپیوتری انجام می دهند. در واقع تجهیزات این افراد قدرت محاسباتی ریاضی بسیار قوی دارد که با شاخص هش ریت شناخته می شود.

ماینرها بدون هیچ مرکزیتی و به صورت کاملا گروهی و داوطلبانه، اعتبار شبکه بیت‌کوین را بهبود می‌بخشند. نرخ بیت کوین‌هایی که توسط ماینر ها استخراج می‌شود ثابت است؛ اما با گذشته زمان و در بازه‌های زمانی متفاوت از ارزش آن کاسته می‌شود. این روند کاهشی به گونه‌ای در نظر گرفته  شده‌است که در نهایت تعداد بیت کوین‌های موجود در شبکه به 21 میلیون عدد برسد. به عبارتی بیت کوین منبع محدودی دارد و بیشتر از 21 میلیون واحد بیت کوین را نمی توان استخراج کرد. اکنون تنها در حدود 3 میلیون بیت کوین دیگر در انتظار استخراج باقی مانده‌ است. همین امر نشان می‌دهد که بیت کوین و هر رمز ارز دیگری که به همین شیوه عرضه می‌شود، تفاوت‌های بسیاری با ارزهای دولتی و بدون پشتوانه دارد.

در سیستم بانکی میزان انتشار ارز در ارتباط مستقیم با میزان درصد کالاها قرار دارد. در این سیستم افزایش قیمت کالا تنها با هدف دستیابی به یک قیمت ثابت در نظر گرفته می‌شود. این در حالی است که در سیستم‌های بدون مرکزیتی نظیر بیت کوین از قبل و با استفاده از الگوریتم‌های منحصر به فردی مشخص می‌شود.

ماینرها در پروسه استخراج یا ماینینگ، بیت کوین‌‌های جدید را به چرخه شبکه بیت کوین وارد می‌کنند. استخراج هر بیت‌کوین مستلزم به حل معادلات بسیار دشواری است که تنها از طریق تجهیزات و کامپیوترهایی با قدرت محاسباتی بسیار بالا و همینطور مصرف انرژی بالا امکان‌پذیر است. در این پروسه یک بلاک جدید به بلاک چین افزوده می‌شود. ماینرها در کنار استخراج بلاک‌ها، وظیفه تأیید تراکنش‌های انجام شده در شبکه را نیز برعهده دارند. آنها در ازای انجام این کار مقدار مشخصی بیت کوین دریافت می‌کنند.

یک بیت کوین تا ۸ رقم اعشار قابل تقسیم است. ۸ رقم اعشار به این معنی است که کوچک‌ترین واحد بیت کوین یک صد میلیونیوم آن است. این واحد را با نام ساتوشی می‌شناسیم.

مروری بر روند آغاز به کار بیت‌کوین

در تاریخ 18 آگوست2008، دامنه‌ای با نام bitcoin.org به ثبت رسید. امروز وظیفه حفاظت و تأمین امنیت این دامنه برعهده whoisGuard Protected است. به همین دلیل هویت فردی که این دامنه را به ثبت رسانده از دید عموم پنهان مانده‌است.

در تاریخ 21 اکتبر سال 2008 فردی با نام مستعار ساتوشی ناکاموتو بیانیه‌ای را در فهرست رمزنگاری metadowd.com منتشر کرد. در این بیانیه ذکر شده‌است که: «مدت‌ها در فکر تولید یک سیستم الکترونیک پولی بودم که به صورت همتا به همتا عمل کند. در این سیستم هیچ واسطه یا شخص سوم قابل اعتمادی وجود ندارد. مقاله کامل را می توانید در آدرس  http://www.bitcoin.org/bitcoin.pdf مشاهده می‌کنید» در این لینک با وایت پیپر بیت کوین مواجه می‌شوید که با عنوان «بیت کوین: سیستم مالی الکترونیک همتا به همتا» در اختیار کاربران قرار گرفته است. این مقاله در واقع یک منشور کبیر است که عملکرد بنیادین بیت کوین را شرح می‌دهد.

در تاریخ 3 ژانویه 2009 اولین بلاک از شبکه بیت‌کوین استخراج شد. این بلاک شماره 0 نام دارد و آن را با نام بلاک اصلی می‌شناسیم. این بلاک نشان دهنده استخراج اولین بلاک در این تاریخ یا پس از این تاریخ است. از طرفی ممکن است واقعه تاریخی منحصر به فردی در این تاریخ روی داده است که ما از آن بی خبر هستیم.

 در تاریخ 8 ژانویه 2009 نخستین نرم افزار بیت کوین روی فهرست رمزنگاری درج و به همگان معرفی شد.

در تاریخ 9 ژانویه سال 2009 بلاک شماره 1 استخراج و کسب درآمد به واسطه استخراج بیت کوین نیز آغاز شد.

 مخترع بیت‌کوین چه کسی بود؟

هویت او برای هیچ کس مشخص نیست. در واقع هیچ کس به یقین نمی‌داند که چه کسی این رمز ارز را اختراع کرد. ساتوشی ناکاموتو نام فرد یا گروهی است که این رمز ارز را در سال 2008 منتشر کرده و نرم‌افزار بیت کوین را در سال 2009 معرفی کردند.

بر اساس اساسنامه بیت‌کوین هر کاربر در هنگام ثبت نام باید تاریخ تولد خود را وارد می‌کند. بر همین اساس می‌دانیم ناکاموتو نیز در این سامانه ثبت نام کرده و تاریخ تولد خود را 5 آوریل انتخاب کرده‌است. در طول این زمان افراد زیادی خود را ساتوشی ناکاموتو معرفی کرده‌اند یا مدعی شده‌اند که ساتوشی را می‌شناسند، اما هویت واقعی او کاملا ناشناس مانده‌است.

تاریخ قبل از ساتوشی

شاید پذیرفتن داستان های هیجان‌انگیزی که درباره ساتوشی و اینکه او به تنهایی بیت کوین را اختراع کرده جالب به نظر برسد، اما حقیقت این است که چنین اتفاقی یک شبه و از هیچ جهت امکان‌پذیر نیست. درواقع تمام اکتشافات بزرگ در طول تاریخ بر پایه مطالعات و تحقیقاتی استوار هستند که در گذشته انجام شده‌است.

قبل از بیت‌کوین افراد دیگری نیز در این حوزه پیشگام بوده‌اند. آدام بک (Adam Back)  هش کش را در سال 1997 اختراع کرد. وی دای (‌ Wei Dai) بی مانی (‌ b-money) را اختراع کرد و بیت گلد نیز از سوی نیک سزاب ( Nick Szabo) پا به عرصه گذاشت و هال فینی (Hal Finney)،  POW یا اثبات کار را اختراع کرد. در وایت پیپر بیت کوین نیز به تحقیقاتی از این دست که پیش از بیت کوین انجام شده اشاره شده‌است. به این ترتیب شاید چندان دور ذهن نباشد که تصور کنیم ممکن است که این افراد در شکل گیری بیت کوین نیز حضور داشته‌اند.

 چرا هویت ساتوشی ناشناس مانده است؟

دو انگیزه برای این موضوع قابل تصور است. اولین انگیزه محرمانه ماندن و حفظ امنیت حریم شخصی است. معرفی مخترع بیت کوین توجه همگان را به او معطوف می‌کند و دولت‌ها و رسانه‌ها را نیز متوجه حضور او می‌کند.  

دومین انگیزه نیز امنیت است. در سال ۲۰۰۹ تعداد بلاک‌های شبکه بیت کوین به ۳۲۴۸۹ عدد رسید. پاداش ماینرها در آن زمان ۵۰ واحد بیت کوین بود. تعداد کل جوایز پرداختی در سال ۲۰۰۹ به ۱۶۲۴۵۰۰ بیت کوین رسید. این میزان بیت کوین در حال حاضر بسیار ارزشمند است. اگر ساتوشی و همراهان او از سال ۲۰۰۹ اقدام به استخراج بیت کوین کرده باشند تعداد قابل توجهی بیت کوین در اختیار دارند. این حجم از بیت‌کوین آنها را هدف تبهکاران و خلافکاران قرار می‌دهد. بیت کوین بیشتر به پول نقد شباهت دارد بنابراین قطعا مجرمان فضای سایبری برای به سرقت بردن دارایی ها اقدام خواهند کرد.

استفاده از بیت کوین در پرداخت‌ها

بیت کوین در پرداخت هزینه اقلام و خدمات پذیرفته می‌شود. بنابراین اگر یک فروشگاه سنتی در اختیار دارید روی شیشه بنویسید که در این مکان بیت کوین به عنوان ابزاری برای پرداخت هزینه‌ها پذیرفته می‌شود. مطمئن باشید که مشتریان زیادی از این طرح استقبال می‌کنند. تراکنش‌ها با استفاده از درگاهی سخت افزاری یا کدهای QR یا از طریق آدرس کیف پول ها انجام می‌شود. کافی است روی صفحات لمسی اپلیکیشن‌های مربوطه کلیک کنید. بسیاری از کسب و کارها الکترونیکی نیز بیت کوین را به عنوان ارزی جهت پرداخت هزینه‌ها می‌پذیرند. در این حالت گزینه پرداخت با بیت‌کوین به دیگر گزینه‌ها موجود در بخش پرداخت افزوده می‌شود.

سرمایه گذاری در بیت کوین

افراد زیادی از بیت کوین حمایت می‌کنند. این افراد بر این باور دارند که آینده متعلق به بیت کوین است. آن ها بر این باور هستند که استفاده از بیت کوین، پرداخت‌های بدون هزینه را با سرعت بسیار بالا امکان‌پذیر می‌کند. با وجود اینکه بیت‌کوین از پشتیبانی هیج دولت یا نظامی برخوردار نیست، اما به سادگی با ارزهای بدون پشتوانه بانکی معاوضه می‌شود. همین نرخ مبادله‌ای ارز در مقابل دلار سرمایه گذاران زیادی را به حضور در این بازار تشویق کرده‌است. امروزه این رمز ارز به عنوان جایگزینی برای دلار مطرح شده است.

امنیت ریسک روی بیت کوین

بسیاری از افرادی که بیت کوین را در اختیار دارند توکن های خود را نه از طریق استخراج بلکه از بازار تهیه کرده‌اند. این بازارها کاملا دیجیتال است. بنابراین همواره در معرض خطر حملات سایبری و هک شدن قرار دارند. در واقع یک سارق با دزدیدن دیسک سخت کامپیوتر فرد به کلید شخصی و متعاقبا به بیت کوین های او دسترسی خواهد داشت. تنها در صورتی از این خطر در امان خواهید بود که کلید های خود را روی کامپیوتری نگهداری کنید که به اینترنت متصل نباشد و یا از تدابیر امنیتی دیگر مانند کیف پول سخت افزاری استفاده کنید.

از این گذشته امکان استفاده از کیف پول کاغذی نیز وجود دارد. به این ترتیب فرد هرگز کد مورد نظر را روی رایانه شخصی خود ذخیره نخواهد کرد. معروف ترین حمله انجام شده در سال 2014 شکل گرفت. در این حمله بازار MT.Gox که یک بازار مبادلاتی بیت‌کوین در ژاپن بود با از دست دادن میلیون ها دلار بیت کوین تعطیل شد.

همان‌طور که می‌دانید تراکنش‌های بیت کوین دائم هستند و هیچ معامله‌ای قابل بازگشت نیست. در واقع اگر تراکنشی اشتباه صورت بگیرد و تنها در صورتی که فرد بازگردانده با رضایت خود وجه را بازنگرداند راهی برای بازگرداندن وجه وجود نخواهد داشت. در این سیستم هیچ شخص سوم یا واسطه‌ای وجود ندارد و در صورت بروز چنین مشکلاتی راهی برای بازپس گرفتن وجه نیز وجود نخواهد داشت.

ریسک های بازار

بیت کوین نیز مانند دیگر بازارهای مالی، فراز و نشیب‌هایی را تجربه می‌کند. خرید و فروش بالای این رمز ارز در بازار مبادلات و همین طور اخبار منتشر شده در خصوص این بازار تا حد زیادی روی قیمت بیت کوین تأثیرگذار خواهند بود. اداره حفاظت از سرمایه مشتریان CFPB اعلام کرده است که قیمت بیت کوین در سال 2013 ظرف مدت یک روز 61 درصد کاهش داشته و همچنین در سال 2014 افزایش 80 درصدی را در یک روز تجربه کرده‌است.

اگر تعداد افراد کمتری بیت کوین را به عنوان یک ارز قابل اعتماد بپذیرند، این رمز ارز ارزش خود را از دست خواهد داد. در واقع شواهد دال بر آن است که حباب قیمت های بیت کوین که در سال 2017 و اوایل 2018 تشکیل شده بود، از بین رفته‌است. اما رقابت در دنیای رمزارزها ادامه دارد. بیت‌کوین به عنوان رمز ارزی است که حاصل یک تکنولوژی انقلابی در جهان است که منجر به پدید آمدن یک سکه مجازی ارزنده شده‌است.

منبع: Investopedia