بیت کوین چیست؟ همه‌چیز در مورد بیت کوین به زبان ساده

طی ده سال اخیر، هیچ فناوری دیگری نتوانسته به اندازه بیت کوین و ارزهای دیجیتال و بلاکچین سروصدا به پا کند. طی سال‌هایی که گذشت، مردم جهان شاهد افزایش عجیب و غریب قیمت ارزهای دیجیتال و مخصوصاً بیت کوین بودند. ظهور بیت کوین و موفقیت آن باعث شد تا ارزهای دیجیتال دیگری هم وارد عرصه مالی شوند. ارزهایی که شمار آن‌ها از دست خارج شده و به بیش از ده هزار ارز رسیده است. ارزهایی که سیستم‌های مالی جهان را تغییر داده‌اند و دولت‌ها و بانک‌ها را وادار کرده‌اند تا در زیرساخت‌های سنتی خود تغییر ایجاد کنند. با وجود این افزایش قیمت باورنکردنی و پذیرش، رشد و محبوبیت عجیب ارزهای دیجیتال و بیت کوین طی چند سال اخیر، احتمالاً این سوال برای شما هم پیش آمده باشد که اصلاً این بیت کوین چیست؟ از کجا آمده و چه تفاوتی با پول یا ارزهای دیگر دارد؟ چه کسی آن را خلق کرده و فناوری بلاکچینی که پشت آن است چگونه کار می‌کند؟ یا چطور می‌توان این ارز دیجیتال را خرید، استخراج کرد و صدها سوال دیگر.

برای پاسخ‌گویی به این سوالات، قصد داریم در این مطلب از ارزجدید، بیت کوین را به زبانی ساده، عامیانه و قابل فهم توصیف کنیم، کاربردهای آن و نحوه عملکردش را باز کنیم و در عین حال، به استخراج، خرید و فروش و مواردی از این دست در مورد ارز دیجیتال بیت کوین بپردازیم. با ما همراه باشید.

بیت کوین چیست؟

بیت کوین (Bitcoin) که آن را به اختصار با نماد BTC نیز نشان می‌دهند، درواقع شکل دیجیتالی از پول نقد است. اما مهم‌ترین تفاوت این ارز دیجیتال با ارزهای فیات، در این است که این ارز، از سوی بانک مرکزی یا دولت یا هیچ نهاد نظارتی دیگری کنترل نمی‌شود.

نکته: ارزهای فیات ارزهای بی‌پشتوانه‌ای مثل دلار، یورو یا ریال خودمان هستند که از سوی دولت یا سیستم مالی رسمی کشور کنترل می‌شوند.

درواقع، فناوری پشت بیت کوین، که بلاکچین (Blockchain) نام دارد، با این رسالت ایجاد شده است تا این تمرکز و نظارت مرکزی را از میان بردارد. بیت کوین، ارز دیجیتالی است که روی بلاکچین ایجاد شده، و هیچ نهاد نظارتی مرکزی روی آن کنترل ندارد، بلکه این هزاران هزار سیستم رایانه‌ای در سراسر جهان هستند که کنترل سیستم مالی بیت کوین را در اختیار دارند. شما نیز به‌عنوان یک کاربر، خیلی راحت می‌توانید با دانلود نرم‌افزار منبع باز یا اوپن سورس (Open Source) در این شبکه فعالیت داشته باشید.

بیت کوین، نخستین رمزارز، ارز دیجیتال یا کریپتوکارنسی (Cryptocurrency) است که در سال 2008 میلادی معرفی شده و از سال 2009 نیز فعالیت خود را آغاز کرده است.

مهم‌ترین نکته در مورد بیت کوین، غیرمتمرکز بودن آن است. به این مفهوم که نه تنها هیچ نهادی روی آن نظارت و کنترل ندارد، بلکه افراد کنترل کننده آن یا کاربران سیستم نیز از سوی نهاد یا مرکز خاصی انتخاب نمی‌شوند و هرکسی می‌تواند در صورت تمایل، بخشی از این شبکه بزرگ باشد. هر کاربر، به همان میزان روی شبکه دسترسی و کنترل دارد که دیگر کاربران دارند و هیچ‌کس هم نمی‌تواند این دسترسی و کنترل را محدود کند.

بیت کوین، یک ارز دیجیتال همتا به همتا (Peer To Peer) است که قابل سانسور نیست، امکان بیش از یک‌بار خرج کردن آن وجود ندارد، تراکنش‌های آن در هر زمان و هر مکان قابل اجرا است و سوابق کلیه تراکنش‌های آن نیز روی بلاکچین ذخیره می‌شود.

برای این‌که بتوانید مفهوم بیت کوین را بهتر درک کنید، بیایید آن را با ارزهای فیات مقایسه کنیم. دو مقیاس برای مقایسه بیت کوین و سایر ارزهای دیجیتال با پول فیات، «منشا ایجاد» این دو نوع ارز و «ماهیت» هر یک از آن‌ها است.

منشا ایجاد پول‌های رایج و فیات، دولت‌ها، سیستم‌های مالی یا بانک‌های مرکزی هستند. این در حالی است که بیت کوین و ارزهای دیجیتال دیگر، به‌وسیله دستگاه‌های محاسباتی پیشرفته و طی یک فرآیند از پیش تعریف شده ایجاد می‌شوند. این تفاوت در منشا ایجاد باعث می‌شود تا تایید، نظارت و کنترل ارزهای دیجیتال نیز بر خلاف ارزهای فیات که بر عهده دولت‌ها و بانک‌های مرکزی است، بر عهده دستگاه‌های محاسباتی باشد. دستگاه‌هایی که بیت کوین را تولید کرده‌اند، آن را تایید می‌کنند، آن را کنترل می‌کنند و نگهدارنده تراکنش‌های آن هستند.

نکته مهم درخصوص غیرمتمرکز بودن بیت کوین همین مساله است. این‌که این دستگاه‌های محاسباتی، در اختیار کاربران قرار دارند. کاربرانی که می‌توانند نهادی باشند یا یک فرد عادی مثل من و شما. در مورد ماهیت ارزهای دیجیتال نیز همین بس، که بر خلاف ارزهای فیات که می‌توانند به‌صورت دیجیتال یا نقدی و فیزیکی باشند، ارزهای دیجیتال و بیت کوین ماهیت کاملاً دیجیتالی دارند.

دلیل ایجاد بیت کوین چیست؟

شاید این سوال برای شما پیش بیاید که ارزهای فیات نیز می‌توانند به‌صورت الکترونیکی در دسترس باشند. شما همین الان هم بدون ارزهای دیجیتال کارت به کارت می‌کنید، از این سوی دنیا به آن سو به‌صورت دیجیتالی و آنلاین وجه انتقال می‌دهید و روی گوشی‌های تلفن همراه‌تان کیف پول آنلاین دارید. پس چه لزومی داشت ارز جدیدی ایجاد شود؟

پاسخ این سوال، در «غیرمتمرکز بودن» ارزهای دیجیتال نهفته است. ارزهای فیات شما، کاملاً تحت کنترل دولت و بانک‌های مرکزی هستند. این‌که شما چقدر دلار، یورو را ریال دارید، این‌که این ارزها را از چه کسی و چه طریقی دریافت کرده‌اید یا برای چه کسی وجه انتقال داده‌اید، به سادگی از سوی دولت و سیستم‌های مالی قابل پیگیری است. حتی بانک مرکزی و دولت قادر است پول شما را بلوکه کند، آن را از شما بگیرد یا هرکاری که دوست دارد را انجام بدهد.

بیت کوین ایجاد شده است، دقیقاً برای این‌که این کنترل و نظارت را از بین ببرد. زمانی که ساتوشی ناکاموتو (Satoshi Nakamoto) در سال 2008 میلادی، با انتشار یک مقاله خبر از راه‌اندازی نوع جدیدی از پول دیجیتال به نام بیت‌کوین را داد، هیچ‌کس تصور نمی‌کرد این نوآوری تازه‌وارد بتواند همه محاسبات مالی جهان را تغییر دهد. پیشنهاد میشود مقاله جالب «ساتوشی ناکاموتو خالق بیت کوین کیست؟» را مطالعه کنید.

در این مقاله، که به آن وایت پیپر (Whitepaper) گفته می‌شود، ساتوشی ناکاموتوی مرموز، خالق بیت کوین که بعد از سال‌ها هنوز کسی نمی‌داند هویت واقعی او کیست، بیت کوین را این‌گونه معرفی کرده بود: «بیت کوین، نسخه‌ای از پول الکترونیک است که به افراد این امکان را می‌دهد تا به‌صورت کاملاً همتا به همتا و بدون نیاز به هیچ واسطه مالی، پرداخت آنلاین داشته باشند».

مهم‌ترین چیزی که از این تعریف می‌توان برداشت کرد، تلاش ناکاموتو و نوآوری خیره‌کننده‌اش برای حذف واسطه‌ها و کنترل روی ارزها و تراکنش‌های مالی است. بیت کوین، ایجاد شده است تا تمرکز قدرت را از دولت‌ها بگیرد، تنوع ارزی به ارمغان بیاورد و سانسور، هزینه‌های عملیاتی بالا یا محدودیت‌های تراکنش را برای کاربران دور بزند.

پشتوانه بیت کوین چیست؟

موضوعی که در اغلب موارد هم به ضرر مردم تمام می‌شود. در مورد ارزهای دیجیتال و بیت کوین این‌طور نیست. بیت کوین یا به اختصار BTC، توسط ساتوشی ناکاموتوی مرموز و ناشناس راه‌اندازی شده است و این در حالی است که ناکاموتو، هیچ دخل و تصرفی در ارزش‌گذاری بیت کوین ندارد. همان‌طور که پیش‌تر نیز اشاره شد، ساخت، ثبت و انجام تراکنش‌های بیت کوین توسط یک سری دستگاه‌های محاسباتی صورت می‌گیرد و حتی این دستگاه‌ها نیز تاثیری در قیمت بیت کوین و ارزش‌گذاری آن ندارند.

اما شاید این سوال برایتان پیش بیاید که بیت کوین و ارزهای دیجیتال نیز عموماً پشتوانه فیزیکی مثل طلا یا نفت ندارند. از طرفی، اعتماد مردم یا حمایت دولت‌ها و سیستم‌های اقتصادی نیز با این ارزها نیست. پس چه لزومی دارد چنین ارزهای بدون پشتوانه‌ای را خریداری کنیم یا اصلاً برایمان مهم باشند؟ همان‌طور که می‌بینید، بیت کوین توانسته طی سال‌های اخیر، بیشتر از هر ارز فیات دیگری رشد قیمتی داشته باشد. طرفداران بسیاری پیدا کرده و به یکی از گزینه‌های مهم انباشت و افزایش سرمایه تبدیل شده است. اما چرا؟

پاسخ این سوال را می‌توانید در ماهیت و ویژگی‌های منحصر به فرد شبکه بیتکوین پیدا کنید. شبکه‌ای که کاملاً غیرمتمرکز است، تراکنش‌های جاری در آن و سابقه تراکنش‌ها کاملاً شفاف است و بیشتر از هر ارز دیگری حریم خصوصی کاربران و امنیت را رعایت می‌کند. در ادامه، به تعدادی از مهم‌ترین ویژگی‌ها و مزیت‌های شبکه بیت‌کوین اشاره می‌کنیم.

ویژگی‌های بیت کوین

غیرمتمرکز بودن بیتکوین

مهم‌ترین ویژگی یا مزیتی که بیت کوین و دیگر ارزهای دیجیتال دارند، غیرمتمرکز بودن آن‌ها است. اگر چه این ویژگی باعث شده است تا نوسانات قیمتی این ارزها بالا باشد، اما یک مزیت مهم برای کاربران و دارندگان این ارزها به شما می‌آید. این‌که هیچ نهاد نظارتی، بانک یا دولتی قادر به نظارت بر روند و تراکنش‌های این ارز نیست و نمی‌تواند آن را محدود کند، بلوکه کند یا دخل و تصرفی در آن داشته باشد، برای کاربران و طرفداران ارزهای دیجیتال مزیتی فوق‌العاده به حساب می‌آید.

ساتوشی ناکاموتو، بیت کوین را زمانی ساخته و به مردم جهان معرفی کرد که مردم، بحران مالی 2008 میلادی را تازه پشت سر گذاشته بودند. بحرانی که در آن، سیستم‌های مالی و بانکی دارایی‌های بسیاری از مردم را به باد داده بودند و مردم، دیگر هیچ اعتمادی به عملکرد و ثبات سیستم‌های مالی و بانکی نداشتند. معرفی بیت کوین (Bitcoin)، به عنوان یک ارز که هیچ‌کس نمی‌تواند روی قیمت آن تاثیرگذار باشد و ارزش‌گذاری آن بر اساس عرضه و تقاضای بازار به‌صورت خودکار انجام می‌شود، یا دولت‌ها امکان چاپ و توزیع آن را ندارند و نمی‌توانند معامله آن را محدود کنند، برای مردمی که اعتمادشان را به دولت و نظام مالی از دست داده بودند حکم یک ارمغان الهی را داشت.

علاوه بر این، سیستم‌های متمرکز در حالت عادی هم مشکلات زیادی دارند. امکان دارد بارها برای شما نیز پیش آمده باشد که کارمند بانک اشتباه کرده باشد یا کار شما را به موقع و درست انجام ندهد، درست در لحظه‌ای که نیاز دارید بانک تعطیل باشد یا از ساعت کاری بانک‌ها گذشته باشد، یا سیستم در حالی که نیاز مبرم به انجام تراکنش یا خواسته خود دارید قطع باشد و مواردی از این دست. چنین مشکلاتی در سیستم‌های غیرمتمرکز عملاً بی‌معنی است و شما می‌توانید به عنوان بخشی از شبکه بزرگ بیت کوین و ارزهای دیجیتال دیگر، در هر روز و ساعت، آزادانه و بدون هیچ‌گونه محدودیت، بدون این‌که بشنوید حساب‌تان مسدود شده یا باید در صف انتظار بایستید، از هر نقطه از دنیا، به هر نقطه دیگر و به هر شخص دیگری هر مبلغی که دوست دارید را انتقال وجه دهید.

شفافیت تراکنش‌های بیتکوین

یکی دیگر از ویژگی‌های مهم شبکه بیت کوین که آن را از ارزهای فیات متمایز می‌کند، شفافیت آن است. در این شبکه، همه تراکنش‌ها و مبدا و مقصد آن‌ها برای کلیه کاربران قابل مشاهده هستند. البته، این به این معنا نیست که همه کاربران می‌توانند هویت شما را به‌عنوان گیرنده یا ارسال کننده تراکنش شناسایی کنند. درواقع، همه آدرس‌های گیرنده و فرستنده تراکنش‌ها، بدون این‌که احراز و افشای هویتی صورت بگیرد در اختیار اعضای شبکه قرار می‌گیرد.

نکته‌ای که برای کاربران و طرفداران ارزهای دیجیتال ارزش بالایی دارد. در مورد سیستم‌های بانکی، این‌که تراکنش‌ها به‌ چه صورت انجام گرفته تنها برای بانک و سیستم نظارتی و دولت مشخص است. حتی ممکن است وجوهی برای شما انتقال داده شوند بدون این‌که بدانید از کجا آمده‌اند. اتفاقی که برای بسیاری از افراد با حساب‌های بانکی می‌افتد. اما در بلاکچین، چنین چیزی امکان ندارد و همه، در جریان سابقه همه تراکنش‌ها هستند.

البته، عدم نیاز به احراز هویت ممکن است مشکلات و ایراداتی هم داشته باشد. برای همین نیز اکثریت قریب به اتفاق صرافی‌های ارزهای دیجیتال، سعی می‌کنند برای افزایش سطح امنیت، به‌صورت متمرکز و بر اساس خدمات شخص ثالث عمل کنند. در این صرافی‌ها، کاربران با احراز هویت، کلیه تراکنش‌های ارزهای دیجیتال و بیتکوین خود را به صرافی می‌سپارند و صرافی، تحت نظارت نهاد مرکزی، ارزهای دیجیتال را معامله کرده یا در ازای آن‌ها ارز فیات ارائه می‌دهد و بالعکس.

احراز هویت در این سیستم‌ها تا حد زیادی مشکل تراکنش‌های غیرقانونی را حل می‌کند تا کاربران نتوانند از این ارزها برای مقاصد غیرقانونی نظیر پولشویی و غیره استفاده کنند. با این حال، صرافی‌های متمرکز هم ایرادات خودشان را دارند. این‌که صرافی که به‌عنوان سوم شخص به آن اعتماد کرده‌اید کلاهبرداری کند یا از سرمایه‌ شما برای مقاصد غیرقانونی استفاده کند نیز ممکن است. یا احتمال این‌که این صرافی‌ها مورد هک و سرقت  قرار بگیرند بالا است. به همین دلیل نیز نوع دیگری از صرافی‌های ارزهای دیجیتال ایجاد شده‌اند تحت عنوان صرافی‌های غیرمتمرکز. برای آشنایی با این صرافی‌ها، می‌توانید به مطلب «صرافی غیر متمرکز چیست» ارزجدید مراجعه کنید.

در هر صورت، شفافیت تراکنش‌ها، حال این‌که با احراز هویت صورت گیرد و یا بدون احراز هویت، یک مزیت منحصر به فرد برای بیت کوین و ارزهای دیجیتال دیگر است.

سیستم اقتصادی مشخص بیتکوین

این‌که تاکنون چه تعداد بیت کوین تولید شده، سابقه تولید این بیت کوین‌ها چه بوده و تعداد کل سکه‌های قابل تولید چقدر است، جزو مواردی است که در شبکه کاملاً مشخص است. تعداد کل بیت کوین‌هایی که در نهایت قابلیت تولید دارند، 21 میلیون بیت کوین است.

این بیت کوین‌های تولید شده، در نتیجه فرآیند ثبت و تایید تراکنش‌ها به کاربرانی پرداخت می‌شوند که دستگاه‌های محاسباتی تولید و مدیریت بیت کوین را در اختیار دارند. زمان ایجاد هر بلوک و تولید پاداش در شبکه بیت کوین چیزی در حدود ده دقیقه است و این در حالی است که مقدار پاداش اختصاص داده شده برای تایید و ثبت تراکنش‌ها، هر چهار سال یک‌بار نصف می‌شود. با این توضیحات، تخمین زده می‌شود که تولید 21 میلیون بیت‌کوین، تا سال 2140 میلادی ادامه داشته باشد.

نکته: از مقدار 21 میلیون بیت کوین، در حال حاضر حدود 19 میلیون و 300 هزار کوین بیت کوین در بازار در گردش است.

درواقع، سیستم تولید و استخراج بیت کوین سیستمی کاملاً مشخص است. همه کاربران شبکه از  فرآیند تولید بیت کوین‌های جدید و تعداد بیت کوین‌های قابل استخراج مطلع هستند و این در حالی است که هیچ‌کس نمی‌تواند روند تولید یا استخراج بیت کوین‌ها را محدود یا مسدود کرده، یا اجازه تولید و انتشار تعداد بیشتری از بیت کوین‌ها را صادر کند. برخلاف سیستم رایج در مورد ارزهای فیات، که بانک‌ها و دولت‌ها این قدرت را در اختیار دارند که هر موقع خواستند، اسکناس جدید چاپ کرده و به بازار تزریق کنند و با افزایش نقدینگی، باعث افزایش تورم شوند. یا با افزایش عرضه، منجر به کاهش ارزش پول موردنظر شوند.

سهولت تراکنش‌های بیتکوین

نکته مهمی که در مورد شبکه بیت کوین وجود دارد، سهولت تراکنش‌ها است. بیت کوین، معادل فیزیکی و اسکناس ندارد که شما در شرایط خاص، مجبور باشید آن‌ها را حمل کنید. به‌عنوان مثال، در شرایطی که فرد بخواهد تراکنش‌های خود را به نحوی انجام دهد که قابلیت نظارت و کنترل از سوی بانک و نهادهای دولتی و نظارتی را نداشته باشد، مجبور است از پول فیزیکی و اسکناس استفاده کند. رویکردی که بسیاری از پول‌شویی‌ها بر اساس آن کار می‌کنند.

در مورد بیت کوین، این‌طور نیست. شما می‌توانید با استفاده از کیف پول دیجیتال خود، حجم هنگفتی از تراکنش‌ها را انجام بدهید، بدون این‌که قابل نظارت و کنترل باشند و بدون این‌که زحمت زیادی را متحمل شوید. یک نسخه سخت‌افزاری از کیف پول دیجیتال را تهیه کرده، یا یک نسخه نرم‌افزاری از آن را روی گوشی تلفن همراه هوشمند خود نصب می‌کنید، آن را به یکی از صرافی‌های غیرمتمرکز متصل می‌کنید (بدون این‌که حتی نیاز به احراز هویت داشته باشید) و سپس تراکنش‌های خود را بدون محدودیت زمانی، در هر کجا که هستید، هر حجم بیت کوینی که می‌خواهید انتقال دهید و به هرکسی که می‌خواهید انجام می‌دهید.

البته، سعی شده است در بیشتر صرافی‌های غیرمتمرکز، برای جلوگیری از فعالیت‌های مجرمانه و پولشویی و غیره، احراز هویت نیز گنجانده شود و تراکنش‌هایی که بدون احراز هویت هستند، اغلب دارای محدودیت هستند. به‌عنوان مثال، ممکن است صرافی برای تراکنش‌های بدون احراز هویت، سقف روزانه یک دلار را در نظر گرفته باشد.

البته، مساله استفاده از سکه‌ها و اسکناس‌های فیزیکی، سال‌ها است که با کمک انتقال وجوه الکترونیکی حل شده است. با این حال، بسیاری از تراکنش‌های بانکی و نقل و انتقالات وجه، نیاز به حضور فیزیکی در بانک داشته و یک‌سری از محدودیت‌ها را در پی دارند.

امنیت بالای بیتکوین

انتقال وجه الکترونیک، قبل از بیت کوین هم وجود داشت. با این‌که سطح امنیت تراکنش‌های آنلاین و الکترونیک بانکی نیز خیلی بیشتر از تراکنش‌های فیزیکی است، اما این امنیت به پای بیت‌کوین نمی‌رسد. شبکه بیت کوین، بر اساس فناوری رمزنگاری یا کریپتو (Crypto) ایجاد شده است.

مبتنی بودن شبکه بر فناوری رمزنگاری یا کریپتو، به آن این امکان را می‌دهد تا کاربران در آن، بدون شناخت یکدیگر و بدون این‌که نیاز به اعتماد به هم یا نهاد مرکزی داشته باشند، بتوانند انتقال پول انجام دهند. حساب هر کاربر در این شبکه، بر اساس تکنیک‌های رمزنگاری نامتقارن ساخته شده که امکان دسترسی به دارایی‌های افراد را ناممکن می‌کند. به علاوه، وجود منافع مالی برای دارندگان دستگاه‌های محاسباتی و همین‌طور توزیع آن‌ها در سراسر دنیا نیز عامل دیگری است که امنیت شبکه را تضمین می‌کند.

در سیستم‌های بانکی فعلی، کلیه اطلاعات کاربران و تراکنش‌ها، در یک سرور نگهداری می‌شود که در صورتی که اتفاقی برای این سرور بیافتد، کلیه اطلاعات نابود شده و در عین حال، انجام تراکنش‌ها نیز با مشکل مواجه خواهد شد. این در حالی است که شبکه بیت کوین، شبکه‌ای کاملاً ایمن است که حتی با وجود یک کاربر نیز می‌تواند بدون هیچ‌گونه خللی به کار خود ادامه دهد. ضمن این‌که، امکان دستکاری تراکنش‌ها و سوابق ثبت شده در شبکه نیز به هیچ‌ عنوان وجود ندارد و کوچک‌ترین فرایندها نیز در آن در امنیت کامل است.

بیت کوین چگونه کار می‌کند؟

بیت کوین، دستاورد جدیدی است که توانسته با استفاده از برخی تکنولوژی‌های نوین و پیشرفته، حریم خصوصی، امنیت و تمرکززدایی را برای کاربران خود به ارمغان بیاورد. مهم‌ترین این فناوری‌ها، فناوری مادر بیت کوین و ارزهای دیجیتال، یعنی بلاکچین است. در ادامه، بلاکچین و فناوری‌های دیگری که در تولد بیت کوین نقش داشته‌اند را معرفی می‌کنیم تا با نحوه کار بیت کوین آشنا شوید.

فناوری بلاکچین در بیت کوین چیست؟

با توجه به این‌که در شبکه بیت کوین، خبری از سرور نیست، پس اطلاعات در کجا ذخیره‌سازی شده و تراکنش‌ها در کجا صورت می‌گیرند؟ پاسخ این سوال، بلاکچین است. کلیه داده‌ها و تراکنش‌های بیت کوین، به صورت توزیع‌شده (Distributed) بین دستگاه‌های محاسباتی فعال در شبکه، به اشتراک گذاشته شده‌اند. به هر یک از این دستگاه‌های محاسباتی فعال در شبکه نود (Node) یا گره گفته می‌شود و هر کاربر در شبکه بیت کوین، می‌تواند بدون این‌که‌ نیازی به اجازه کسی داشته باشد، با تامین توان محاسباتی موردنیاز به عنوان نود فعالیت کند.

کلیه داده‌های مربوط به تراکنش‌های شبکه، به هر یک از نودهای فعال در شبکه ارسال می‌شود و به همین علت نیز می‌گوییم که همه نودها، به تراکنش‌ها و اطلاعات مربوط به آن دسترسی دارند و می‌توانند تراکنش‌های جدید را تایید کرده و به ثبت برسانند. هر تراکنشی که توسط نودها یا اعضای شبکه تایید می‌شود، پس از آن اطلاعات جدید مجدداً به کلیه نودها ارسال می‌شود و به این ترتیب، شبکه به‌صورت مداوم آپدیت می‌شود. پیشنهاد میشود مقاله جالب «بلاکچین چیست؟ همه چیز درباره فناوری بلاک چین به زبان ساده» را مطالعه کنید

بلاکچین، پایگاه داده‌ای است که این اطلاعات روی آن ذخیره‌سازی می‌شوند. البته، بلاکچین با پایگاه‌های داده معمولی تفاوت‌هایی دارد که باعث تمایز آن شده، و آن را به یک فناوری ساختارشکن در عصر جدید بدل کرده است. تفاوت اصلی بلاکچین با دیگر پایگاه‌های داده در این است که اطلاعات به ثبت رسیده در بلاکچین، قابلیت تغییر یا حذف را ندارند. به‌علاوه، ثبت اطلاعات در این پایگاه، در انحصار کسی نیست و برای این‌کار نیز لازم است یک‌سری قوانین و دستورالعمل‌ها رعایت شوند.

داده‌ها در بلاک چین، در یک ساختار متشکل از بلوک‌ها ایجاد شده و به پایگاه داده اضافه می‌شوند. وجه تسمیه بلاکچین نیز درست همین ساختار است؛ بلاکچین، در لغت به معنای زنجیره‌ای از بلوک‌ها است. هر بلوک ایجاد شده در بلاکچین، حاوی اطلاعاتی است که آن را به بلوک قبلی خود متصل می‌کند. به این ترتیب، پایگاه داده شامل زنجیره‌ای از بلوک‌های به هم پیوسته است که فرآیند اتصال بلوک‌ها به هم نیز با استفاده از توابع هش صورت می‌گیرد. می‌پرسید تابع هش چیست؟

تابع هش در شبکه بیت کوین چیست؟

تابع هش (Hash function)، یا تابع درهمک ساز، یک تابع است که در آن به ازای هر ورودی، یک خروجی قطعی و در سایز ثابت ایجاد می‌شود. این تابع، دارای ویژگی‌هایی است که آن را به یکی از اصلی‌ترین عناصر شبکه بیت کوین تبدیل کرده است. یکی از مهم‌ترین این ویژگی‌ها، قطعی بودن خروجی است. این به این معنی است که برای یک ورودی یکسان، خروجی تابع فارغ از این‌که در چه زمان و مکانی صورت گرفته باشد، یک مقدار ثابت خواهد بود.

ویژگی مهم دیگری که این تابع دارد، این است که امکان بازیابی داده ورودی از روی داده خروجی وجود ندارد. به این معنی که کسی قادر نخواهد بود با در اختیار داشتن خروجی، به ورودی تابع دست پیدا کند. در تابع هش، ورودی می‌تواند هر داده‌ای با هر اندازه‌ای باشد. به این معنی که چه ورودی شما یک کتاب هزار صفحه‌ای باشد و چه یک کلمه کوتاه سه حرفی، خروجی تابع در نهایت یک مقدار با اندازه ثابت خواهد بود. مجموعه این ویژگی‌ها باعث می‌شوند که افراد یا نودهای فعال در شبکه بیت کوین (Bitcoin)، بتوانند بدون این‌که نیاز به دریافت اطلاعات اصلی از کسی داشته باشند، از داشتن آن اطلاعات آگاهی کسب کنند.

فرآیند اتصال بلوک‌ها به یکدیگر نیز به این صورت است که تراکنش‌های موجود در یک بلوک، به همراه سایر اطلاعات وارد تابع هش شده و خروجی آن، که هش نام می‌گیرد، در بلوک بعدی به عنوان ورودی قرار داده می‌شود. در نتیجه این روند، بلوک‌ها به یکدیگر وصل می‌شوند. ویژگی‌های تابع هش باعث می‌شود تا اگر یکی از کاربران سعی کنند اطلاعات ورودی در یک تابع را تغییر دهند، هش آن نیز تغییر کرده و این روند، زنجیره‌وار ادامه پیدا کند.

برای بلوک‌هایی که تایید شده‌اند، این تغییرات عملاً ممکن نیست و نودها، با توجه به این‌که به اطلاعات کل شبکه دسترسی دارند، آن را تایید نمی‌کنند. به همین علت نیز تاکید می‌شود که امکان دستکاری، تغییر یا حذف داده‌ها در بلاکچین عملاً وجود ندارد. پیشنهاد میشود مقاله جالب «هش چیست؟ آشنایی با مفهوم هش ریت، تابع هش و هشینگ در بلاکچین» را مطالعه کنید.

تراکنش‌ها در شبکه بیت کوین

در سیستم‌های مالی متمرکز، مثل سیستم‌های بانکی و موسسات مالی سنتی، برای این‌که مشکلاتی مثل خرج مضاعف از بین برود، در وهله اول کلیه اطلاعات تراکنش‌ها به صورت زمان‌بندی شده به سرور مرکزی که در اختیار بانک است انتقال داده می‌شود. سیستم مرکزی، با بررسی این اطلاعات و تطابق آن‌ها با اطلاعات سابقی که در پایگاه داده آن ذخیره شده است، تراکنش‌ها را تایید کرده و دفتر دارایی‌ها یا حساب هر شخص را به‌روزرسانی می‌کند. در این فرایند، افراد ناچار هستند به سیستم مرکزی اعتماد کنند و سیستم نیز صرفاً بر اساس زمان ایجاد تراکنش‌ها، اطلاعات را به‌روزرسانی می‌کند.

در سیستم‌های غیرمتمرکز مثل شبکه بیت کوین، که خبری از سرور و پایگاه داده مرکزی نیست، فرایندهای ذخیره‌سازی اطلاعات و تایید و ثبت تراکنش‌ها نیز کاملاً با آن‌چه که در مورد سیستم‌های متمرکز توصیف شد متفاوت است. وجه الکترونیکی، در شبکه بیت‌کوین (Bitcoin)، به عنوان زنجیره‌ای از امضاهای دیجیتال شناخته می‌شود. برای این‌که یکی از کاربران یا نودها، بتواند بیت کوین‌های خود را برای کاربر یا نود دیگری در شبکه ارسال کند، قبل از هرچیز لازم است هش ایجاد شده از تراکنش قبلی را به همراه کلید عمومی شخص دریافت کننده و کلید خصوصی خود امضا کند.

پس از این مرحله، اطلاعات به مقدار وجه موردنظر الحاق شده و برای طرف مقابل ارسال می‌شود. با بررسی امضای دیجیتال و همچنین هش تراکنش قبلی زنجیره، می‌توان صحت مالکیت فرد بر دارایی موردنظر را بررسی کرده و از دریافت وجه اطمینان حاصل کرد. با این حال، هنوز هم شخص دریافت کننده وجه، قابلیت تشخیص این‌که وجه ارسال شده به او، قبلاً نیز استفاده شده است یا نه را ندارد. پیشنهاد میشود مقاله جالب «تایید تراکنش در بیت کوین چیست و چه هدفی را دنبال می کند؟» را مطالعه کنید.

کلیدهای عمومی و خصوصی

کلید عمومی (Public Key) و کلید خصوصی (Private Key)، از جمله مهم‌ترین مفاهیم شکل‌دهنده صنعت رمزنگاری و به تبع آن، ارزهای دیجیتال و بیت کوین هستند. در مبحث رمزنگاری، برای رمزنگاری و رمزگشایی اطلاعات می‌توان از یک یا دو کلید استفاده کرد. در صورتی که دو کلید استفاده شده، کلیدهای عمومی و خصوصی باشند، به آن رمزنگاری نامتقارن گفته شده و در این حالت، کلید عمومی به‌عنوان آدرس مورد استفاده قرار می‌گیرد.

این کلید عمومی، از طرف کاربر در اختیار سایر کاربران یا نودهای فعال در شبکه قرار می‌گیرد تا در صورت نیاز، بتوانند اطلاعات یا وجوه خود را به آن آدرس انتقال دهند. این در حالی است که کلید خصوصی هر کاربر، فقط در اختیار خودش قرار دارد و می‌تواند با استفاده از آن پیام‌ها و داده‌هایی که برای او ارسال شده‌اند را رمزگشایی کند. پیشنهاد میشود مقاله جالب «کلید خصوصی (Private Key) ارز دیجیتال چیست؟» را مطالعه کنید.

امضای دیجیتال

امضاهای دیجیتال (Digital Signatures) با استفاده از همین کلیدهای عمومی و خصوصی ایجاد می‌شوند. فرستنده پیام، پیام‌های خود را با استفاده از کلید رمزنگاری خصوصی خود امضا می‌کند. به این ترتیب، کاربرانی که کلید عمومی را در اختیار دارند، می‌توانند پیام را تأیید کرده و در کمال امنیت از این موضوع اطلاع پیدا کنند که پیام اصلی، از سوی فرستنده‌ای که کلید خصوصی را در اختیار دارد ارسال شده است. این کار، بدون این‌که کاربران دیگر به کلید خصوصی کاربر موردنظر دسترسی داشته باشند صورت می‌گیرد.

برای این‌که کاربران شبکه بیت کوین یا دیگر ارزهای دیجیتال بتوانند مشکل خرج مضاعف دارایی‌ها را اعتبارسنجی کنند، لازم است به تاریخچه کلیه تراکنش‌های صورت گرفته در شبکه دسترسی داشته باشند. درواقع، اطلاعاتی که در سیستم سنتی، تنها بانک از طریق سرور مرکزی خود به آن دسترسی دارد، در سیستم بیت‌کوین در دسترس عموم کاربران یا نودها قرار دارد. در شبکه بیت کوین، اولین تلاش شما به‌عنوان کاربر برای نقل و انتقال یا هر تراکنش دیگری اهمیت دارد و پس از ثبت آن، دیگر امکان حذف یا تغییر وجود ندارد.

اما برای این کار، سیستمی لازم است که در آن، کلیه کاربران بتوانند در مورد صحت اطلاعات و ترتیب زمانی تراکنش‌ها با یکدیگر به اتفاق نظر و به اصطلاح اجماع برسند. دریافت کننده تراکنش، به مدرکی نیاز دارد که به او ثابت کند وجه انتقال داده شده از طریق این تراکنش، اولین بار برای خود او فرستاده شده است. این فرایند، از طریق ایجاد زنجیره‌ای از بلوک‌ها و الحاق یک برچسب زمانی به آن صورت می‌پذیرد. اما چنین روندی، مستلزم وجود یک سیستم اجماع است که در ادامه به آن خواهیم پرداخت.

الگوریتم اجماع در شبکه بیت کوین چیست؟

تا به این لحظه، فرایند انجام تراکنش‌ها در شبکه بیت کوین را بررسی کرده‌ایم. در ادامه، به مبحث الگوریتم اجماع در شبکه بیت کوین یا اصطلاحاً BTC می‌رسیم. همان‌طور که عنوان شد، کاربر یا نود موردنظر، برای ثبت یک تراکنش در شبکه بیتکوین، هش ایجاد شده از تراکنش قبلی، مقدار وجه مورد تراکنش و کلید عمومی کاربر مقصد را پس از امضا به وسیله کلید خصوصی خود یا همان امضای دیجیتال، به شبکه بیت کوین ارسال می‌کند.

کلیه نودهای فعال در شبکه، که به سابقه تمامی اطلاعات تراکنش‌های قبلی دسترسی دارند، با بررسی اطلاعات ارسال شده توسط کاربر و اطلاعات ثبت شده در دفتر کل توزیع شده (Distributed Ledger)، امکان انجام تراکنش مورد را بررسی می‌کنند. با این حال، برای این‌که این تراکنش موردنظر تایید نهایی را از کاربران یا نودهای شبکه بیت کوین دریافت کند، لازم است اکثریت قریب به اتفاق نودها در مورد آن به اجماع برسند. اگر چنین نباشد و سیستم، فاقد فرایند اجتماع باشد، این احتمال وجود دارد که برخی از نودها تراکنش را تایید کرده و برخی دیگر آن را رد کنند و درنتیجه، شبکه از هم بپاشد.

الگوریتم اجماعی که شبکه بیت کوین از آن استفاده می‌کند، الگوریتم اجماع اثبات کار (Proof Of Work) است. تراکنش‌ها پس از این‌که تایید اولیه را دریافت کردند، در فرآیند ارسال، در محلی تحت عنوان ممپول (Mempool) منتظر تایید نهایی و ثبت می‌شوند. در این مرحله است که فرآیند اجماع صورت می‌گیرد. منطق الگوریتم اجماع اثبات کار مورد استفاده در شبکه بیت‌کوین این است که نودها، به دنبال پیدا کردن عددی هستند که اگر آن عدد، در کنار اطلاعات تراکنش‌ها وارد تابع هش شود، خروجی‌اش عددی باشد که با یک یا چند صفر شروع می‌شود.

برای پیدا کردن این عدد، نودها باید از توان محاسباتی دستگاه‌های خود استفاده کنند. مقدار توانی که برای حل چنین معادله‌ای لازم است، به تعداد صفرهای موجود در بخش نخست خروجی موردنظر بستگی دارد و هر چه تعداد صفرها بیشتر باشد، نود یا دستگاه محاسباتی مورد استفاده آن نیز توان بیشتری برای حل معادله نیاز خواهد داشت.

این عدد در شبکه بیت کوین نانس (Nonce) نامیده می‌شود و تابع هش مورد استفاده برای آن نیز تابع SHA256 است. درواقع، کاربران یا نودهای شبکه، برای تایید و ثبت تراکنش‌ها در شبکه بیت کوین، مقادیر تصادفی نانس را به همراه اطلاعات تراکنش‌ها و هش بلوک قبلی، در تابع هش SHA256 قرار می‌دهند تا زمانی‌که بتوانند به خروجی موردنظر خود دست پیدا کنند. این کار به صورت حدس و خطایی تا زمانی ادامه پیدا می‌کند که بالاخره یکی از کاربران یا نودها بتواند به خروجی مورد نظر برسد.

زمانی که این فرایند انجام شده و دستگاه‌های محاسباتی و یا کاربران پشت آن‌ها به عنوان نودهای شبکه، خروجی موردنظر را به دست‌ آوردند و  به عبارت بهتر، گواه اثبات کار صورت گرفت، این‌بار به همان میزان توان نیاز است تا بلوک موردنظر تغییر پیدا کند. با توجه به این‌که در بلاکچین، کلیه بلوک‌ها به همدیگر متصل و روی هم تاثیرگذار هستند، تغییر در یک بلوک به منزله تغییر در بلوک‌های پس از آن نیز هست (چون همان‌طور که پیش‌تر نیز اشاره شد، هش خروجی از بلوک قبل داده ورودی به بلوک بعدی است). بنابراین، توان موردنیاز برای اعمال تغییر در یک بلوک، درواقع توان موردنیاز برای تغییر بلوک و بلوک‌های پس از آن است و هرچه تعداد این بلوک‌ها بیشتر باشد، بدیهی است که توان موردنیاز نیز افزایش پیدا می‌کند.

نکته: الگوریتم اجماع اثبات کار، الگوریتمی است که در شبکه بیت کوین استفاده شده است. شبکه‌های دیگر ارزهای دیجیتال ممکن است اشکال دیگری از فرایندهای اجماع را استفاده کنند. به‌عنوان مثال، فرایند مورد استفاده در شبکه‌های بی‌ان‌بی چین (BNB) و تزوس (Tezos) از نوع گواه اثبات سهام (Proof Of Work) است. الگوریتم اجماع اتریوم نیز مانند بیت کوین، از نوع اثبات کار است.

سختی شبکه بیت کوین چیست؟

هرچه شبکه بزرگ‌تر می‌شود و کاربران یا نودهای بیشتری به آن اضافه می‌شوند، توان محاسباتی سیستم نیز افزایش پیدا می‌کند. این افزایش توان محاسباتی می‌تواند به افزایش سرعت تایید و ثبت بلوک‌ها در شبکه بیت کوین منتهی شود. شبکه برای این‌که از رخ دادن چنین اتفاقی جلوگیری کند، از مفهومی به نام سختی شبکه (Network Difficulty) استفاده می‌کند. سختی شبکه، به این معنی است که تعداد بلوک‌های ساخته شده در یک بازه زمانی مشخص ثابت باقی بماند. به کمک این مکانیسم، هر چقدر هم که تعداد نودها و توان پردازشی شبکه افزایش پیدا ‌کند، سختی شبکه نیز افزایش پیدا کرده و درنتیجه، زمان تقریبی ثبت بلوک‌ها در شبکه ثابت باقی می‌ماند.

نکته: بلندترین زنجیره ایجاد شده در شبکه بیت کوین، زنجیره‌ای است که اکثریت نودها برای تایید آن به اجماع رسیده‌اند و طبیعتاً توان پردازشی بالاتری نیز برای تایید و ثبت آن صرف شده است. در صورتی که زنجیره‌ای این ویژگی را داشته باشد، یک هکر برای این‌که بتواند آن را هک کند، نیاز به انرژی و زمان بسیار بیشتری دارد چرا که برای تغییر در بلوک مورد نظر، مجبور است زنجیره طویلی از بلوک‌های پس از آن را نیز تغییر دهد که کار آسانی نخواهد بود.

الگوریتم اجماع گواه اثبات کار مورد استفاده در شبکه بیت کوین، درواقع همان فرایند استخراج بیت کوین یا ماینینگ است که احتمالاً نامش را زیاد شنیده‌اید و در بخش‌های آتی، به‌طور مفصل به آن خواهیم پرداخت.

درنهایت، اگر بخواهیم نحوه کار شبکه بیت کوین و تایید و ثبت تراکنش‌ها در این شبکه را جمع‌بندی کنیم، چکیده مطالب بخش‌های قبل را می‌توانیم در چند خط زیر خلاصه کنیم:

1. تراکنش‌های جدید، پس از مشخص شدن مقدار وجه، هش تراکنش قبلی و کلید عمومی نود مقصد یا دریافت کننده، با امضای دیجیتال نود مبدا وارد شبکه می‌شود.
2. نودها، امکان انجام تراکنش‌های جدید ارسالی به شبکه را بررسی کرده و در صورت تایید، آن‌ها را در یک بلوک قرار می‌دهند.
3. هر یک از نودهای فعال در شبکه سعی می‌کنند با استفاده از توان پردازشی و پیروی از الگوریتم اجماع اثبات کار، به پاسخ معادله بلوک (همان عدد نانس) دست پیدا کنند.
4. هر نودی که توانست پیش از باقی نودها به عدد نانس دست پیدا کند، آن را به شبکه معرفی می‌کند.
5. باقی نودها نیز می‌توانند مقدار معرفی شده را در تابع هش قرار دهند تا صحت و سقم آن را بررسی کنند.
6. اگر کلیه تراکنش‌های داخل بلوک معتبر بوده و قبلاً خرج نشده باشند، به تایید نهایی می‌رسد.
7. پس از تایید بلوک، نودها به سمت ایجاد بلوک جدید یا بعدی بر مبنای هش این بلوک حرکت می‌کنند.
8. بلوک ایجاد شده در شبکه بیت کوین، پس از تایید نهایی، قابلیت دستکاری، تغییر یا حذف را ندارد.

استخراج بیت کوین یا ماینینگ

همان‌طور که در بخش قبل، در توضیح نحوه کار شبکه بیت کوین مطرح شد، در فرایند اجماع گواه اثبات کار در شبکه بیت کوین، نودها برای این‌که بتوانند به اجماع برسند، توان مصرفی بالایی را صرف حل معادله و دست‌یابی به عدد نانس می‌کنند. این توان مصرفی بالا، در واقع از دستگاه‌های محاسباتی گرفته می‌شود که در کنار استفاده از سخت‌افزارهای محاسباتی کاربران مثل کارت‌گرافیک، مقدار زیادی برق نیز مصرف می‌کند.

نودها، با استفاده از دستگاه‌های محساباتی و مصرف حجم بالایی از انرژی برق، معادلات بلوک را حل کرده، عدد نانس را پیدا کرده و با اجماع، تراکنش‌ها را تایید و در شبکه به ثبت می‌رسانند. اما چرا باید یک کاربر، زمان و انرژی و هزینه بگذارد تا این کار را برای شبکه انجام دهد؟ کاربری که توانسته قبل از همه، به لطف صرف توان مصرفی و انرژی و زمان و پول برق و هزینه‌های دیگر، معادله بلوک را حل کند، چه چیزی عایدش می‌شود؟

پاسخ این سوال، دقیقاً همان چیزی است که استخراج یا ماینینگ (Mining) بیت کوین نام دارد. شبکه برای این‌که نودها یا کاربران خود را مجاب کند معادلات را حل کنند، یک پاداش برای آن‌ها در نظر گرفته است. پاداشی که شبکه بیتکوین برای نودهای موفق خود در نظر گرفته است، سکه‌های جدیدی است که طی فرایند تایید و ثبت تراکنش‌ها ایجاد می‌شوند.

درواقع، زمانی که یک تراکنش وارد مرحله اجماع می‌شود، کاربری که بتواند زودتر از دیگر نودها به عدد نانس دست پیدا کند، برنده رقابت شده، می‌تواند سکه‌های جدیدی را در قالب استخراج یا ماینینگ از شبکه بردارد. بر اساس الگوریتمی که برای شبکه بیت کوین در نظر گرفته شده است، به ازای ایجاد هر بلوک جدید، مقداری بیت کوین جدید نیز در شبکه ایجاد می‌شود. این بیت کوین‌ها، همان بیت کوین‌هایی هستند که شبکه، به نودهای ماینر (Miner) خود به‌عنوان حق‌الزحمه پرداخت می‌کند.

مقدار بیت کوین‌های جدید ساخته شده، در ابتدای کار 50 سکه بود. اما این مقدار، به مرور زمان کاهش پیدا می‌کند. روند کاهشی تعداد سکه‌های تولید شده در شبکه بیت کوین، به این صورت است که هر چهار سال نصف می‌شود. در حال حاضر، تعداد بیت کوین‌هایی که در ازای ایجاد بلوک جدید در بلاکچین تولید می‌شوند، به 6.25 بیت کوین رسیده است. درواقع، نحوه تولید بیت کوین در شبکه، به‌صورت اتوماتیک انجام می‌شود و وابسته به تایید و ثبت تراکنش‌های جدید و ایجاد بلوک‌ها است.

اما استخراج بیت کوین یا ماینینگ، به این علت یکی از جنبه‌های مهم شبکه بیت کوین است که باعث می‌شود نودهای جدیدی به شبکه اضافه شوند و در عین حال، انگیزه بالایی هم برای فعالیت در شبکه داشته باشند. در حال حاضر، کشورها و کاربران بسیاری هستند که حاضرند هزینه و انرژی بالایی را صرف کنند، دستگاه‌های محاسباتی گران‌قیمت بیت کوین را تهیه کرده و هزینه‌های برق گزاف آن را متحمل شوند، تا بتوانند عضوی فعال از شبکه بلاکچین بوده و در ازای حل معادلات و تایید تراکنش‌ها، از شبکه، بیت کوین دریافت کنند. این فرایند، در عین حال که باعث افزایش محبوبیت و تقاضا برای ارز دیجیتال ‌BTC شده و منجر به افزایش قیمت آن می‌شود، به شبکه نیز کمک می‌کند تا هرروز بزرگتر و بزرگتر شود.

هرچه تعداد نودها یا دستگاه‌های محاسباتی فعال در شبکه بیشتر باشد، امنیت و اعتبار سیستم نیز افزایش پیدا می‌کند و ارز دیجیتال موردنظر، معتبرتر و باارزش‌تر می‌شود. از طرفی، استخراج بیت کوین یا ماینینگ نیز خود روشی برای توزیع غیرمتمرکز این ارز دیجیتال است و شبکه، بدون این‌که نیاز به سوم شخص داشته باشد، موجودی‌اش را میان نودها توزیع می‌کند.

نکته: در سایر الگوریتم‌های اجماع، مثل الگوریتم اجماع اثبات سهام (Proof of Stake)، خبری از ماینینگ نیست و توکن‌ها یا سکه‌های شبکه، از قبل ایجاد شده‌اند. در این شبکه‌ها، انرژی و توان محاسباتی بالا و دستگاه‌های پیشرفته نیاز نیست و کاربران می‌توانند با استفاده از رایانه‌های شخصی خود نیز معادلات را حل کنند. همچنین پیشنهاد میشود مقاله جالب «استخراج بیت کوین (۰ تا ۱۰۰) + معرفی دستگاه‌های استخراج بیتکوین» را مطالعه کنید.

دستگاه‌های استخراج بیت کوین یا ماینینگ

در اوایل راه‌اندازی شبکه بیت کوین، که تعداد نودها کم بود، استخراج بیت کوین با استفاده از پردارنده‌های مرکزی (CPU) و حتی گوشی‌های هوشمند و لپ‌تاپ‌های شخصی نیز قابل انجام بود. درواقع، تعداد نودهایی که معادلات را حل می‌کردند کم بودند و شما، به‌عنوان یکی از نودها رقبای زیادی برای مبارزه نداشتید و می‌توانستید در همان دفتر کارتان یا منزل نیز بیت کوین استخراج کنید.

به مرور زمان، شبکه بزرگتر شد و جذابیت استخراج و سودآوری کلان آن با توجه به بالا رفتن نجومی قیمت بیت کوین، باعث شد تا کاربران بیشتری سعی کنند با استفاده از دستگاه‌های محاسباتی قوی‌تر وارد شبکه شوند و برای خود بیت کوین استخراج کنند. این موضوع، مبحث استفاده از کارت گرافیک برای استخراج را پدید آورد. کارت‌های گرافیکی، توان محاسباتی به مراتب بالاتری نسبت به پردازنده‌های مرکزی برای پردازش دارند و به همین دلیل نیز نودهایی که از کارت‌های گرافیکی استفاده می‌کنند، شانس بیشتری برای برنده شدن در دستیابی به عدد نانس و استخراج بیت کوین دارند. با بیشتر شدن این نودها، استفاده از پردازنده‌های مرکزی به مرور زمان ناکارآمد شد و اکنون، همه نودها از کارت گرافیک استفاده می‌کنند.

در عین حال، با افزایش عجیب و غریب قیمت بیت کوین، بسیاری از کاربران به این فکر افتادند که برای استخراج بیشتر این ارز دیجیتال جذاب و ارزشمند، سیستم‌های محاسباتی خود را به لحاظ سخت‌افزاری بیشتر از این هم تقویت کنند. نتیجه این رویکرد، استفاده از جایگزین‌های قدرتمندتری به جای کارت‌های گرافیکی بود. به‌عنوان مثال، استفاده از آرایه‌های درگاه قابل برنامه‌ریزی (Field Programmable Gate Array) که به اختصار FPGA نامیده می‌شوند، می‌تواند توان محاسباتی سیستم را 3 تا 100 برابر بیشتر از زمانی کند که از کارت گرافیکی استفاده می‌کرد. البته، پیکربندی سخت و دشوار این سخت‌افزارها باعث شد تا استفاده از آن‌ها چندان فراگیر نباشد.

درنهایت، در سال 2013 میلادی بود که دستگاه‌های محاسباتی مخصوص استخراج بیت کوین، تحت عنوان مدار مجتمع با کاربرد خاص (Application Specific Integrated Circuit) یا به اختصار ای‌سیک (ASIC) راهی بازار شدند. سخت‌افزاری که صرفاً برای استخراج بیت کوین ساخته شده و هیچ کاربرد دیگری به غیر از آن ندارد.

توان پردازشی بالا و در عین حال، مصرف انرژی به مراتب پایین‌تر، باعث شد تا این دستگاه‌های محاسباتی به سرعت فراگیر شوند. نودها به مرور زمان افزایش پیدا کرده‌اند و امروزه، عملاً استفاده از کارت‌های گرافیکی و سخت‌افزارهای دیگر جوابگوی شبکه بزرگ بلاکچین نیستند و دستگاه‌های ای‌سیک، تنها گزینه برای استخراج بیت‌کوین هستند. البته، در مورد شبکه‌هایی مانند اتریوم و لایت‌کوین، هنوز هم می‌توان از کارت‌های گرافیکی برای استخراج بهره برد.

قیمت بیت کوین

بیت کوین، از زمان پیدایش خود در سال 2008 میلادی تا به امروز، فرازونشیب‌های زیادی را پشت سر گذاشته است. قیمت بیت کوین طی این سال‌ها، گاه به یک باره دو برابر شده و گاه، ناگهان به نصف کاهش پیدا کرده است و در حالت کلی، چه بیت کوین و چه ارزهای دیجیتال دیگر جهان، نوسانات قیمتی بالایی دارند.

بیت کوین در 10 نوامبر 2021 میلادی (مصادف با 19 آبان 1400 هجری شمسی) با رسیدن به عدد 69045 دلار، بیشترین قیمت را در تاریخچه خود به ثبت رساند. با این حال، روزهایی را هم پشت سر گذاشته که کاربران، برای سفارش دو عدد پیتزای ناقابل مجبور بودند 10 هزار بیت کوین پرداخت کنند (مربوط به اوایل راه‌اندازی بیت کوین و سال 2010 میلادی).

نکته: در حال حاضر، ارزش کل بازار بیت کوین، که حدود 42 درصد از ارزش کل بازار ارزهای دیجیتال را به خود اختصاص داده است، چیزی در حدود 433 میلیارد و 457 میلیون دلار است.

قیمت‌گذاری بیت‌کوین، برخلاف ارزهای فیات نه توسط شخص یا نهاد خاصی صورت می‌گیرد و نه چندان تحت تاثیر مسایل اقتصادی و سیاسی است. قیمت بیت کوین، بر اساس عرضه و تقاضا در نوسان است. هرچه این رمزارز خواهان بیشتری داشته باشد، قیمت آن افزایش پیدا می‌کند و هرچه فروشنده‌های آن بیشتر باشند یا به اصطلاح عرضه بیشتری در بازار داشته باشد، افت قیمت پیدا می‌کند.

به لحاظ ماهیت و ارزش ذاتی، بیت کوین را می‌توان با طلا مقایسه کرد. بیت کوین هم درست مثل طلا، هرچقدر که استخراج و دستیابی به آن دشوارتر باشد، فراوانی آن در بازار کمتر باشد و افراد بیشتری خواهانش باشند، ارزش بیشتری پیدا می‌کند. با این حال، زمانی که ماینرها شروع می‌کنند به فروختن بیت کوین‌های استخراج کرده خود، یا به هر دلیلی توزیع این ارز دیجیتال در صرافی‌های غیرمتمرکز و متمرکز افزایش پیدا می‌کند، قیمت آن رو به کاهش می‌گذارد.

البته، به غیر از این، ممکن است برخی فاکتورهای دیگر نیز روی ارزش و قیمت بیت کوین تاثیرگذار باشند. به‌عنوان مثال، اعمال محدودیت در برخی از کشورها برای خرید و فروش بیت کوین یا ممنوعیت استخراج آن، اگرچه رویدادی سیاسی و اجتماعی است اما در صورت اتفاق افتادن آن در اقتصادهای بزرگ جهان، می‌تواند روی قیمت بیت کوین تاثیر بگذارد. همان‌طور که برخی از عوامل نیز سبب افزایش ارزش این ارز دیجیتال طی چند سال اخیر شده‌اند.

عمده‌ترین عواملی که باعث شده‌اند قیمت بیت کوین طی سال‌های اخیر به این شدت افزایش پیدا کند، موارد زیر هستند:

• بحران مالی و اقتصادی در سیستم‌های مالی سنتی و بانک‌ها
• به رسمیت شناخته شدن بیت کوین توسط دولت‌ها
• کاهش فروش بیت کوین توسط ماینرها به دلایل مختلف
• افزایش کاربران و طرفداران شبکه بیت کوین
• افزایش ابزارهای کاربردی مبتنی بر بیت کوین، مثل دستگاه‌های پوز یا کیف پول‌ها

در کنار موارد عنوان شده، برخی از عوامل نیز می‌توانند به کاهش قیمت بیت کوین در بازار منتهی شوند:

• عرضه بالای بیت کوین توسط ماینرها یا نهنگ‌های بیت کوین
• ممنوعیت خرید و فروش بیت کوین یا صرافی‌های ارز دیجیتال
• ممنوعیت استخراج بیت کوین

امنیت شبکه بیت کوین

شبکه بیت کوین، فوق‌العاده هوشمندانه و زیرکانه طراحی و ایجاد شده است. یکی از مهم‌ترین عواملی که باعث شده است بیت کوین، جزو یکی از امن‌ترین ارزهای دیجیتال جهان باشد و تاکنون هیچ رخنه امنیتی در شبکه آن گزارش نشود، تکنیک‌های رمزنگاری فوق‌العاده‌ای است که در آن به کار رفته است. با وجود این‌که در تئوری، هک کردن شبکه ارزهای دیجیتال، از جمله همین بیت کوین ممکن است، اما در عمل هک شبکه عظیم و هوشمندانه‌ای همچون بیت کوین، کار هرکسی نیست و نیازمند انرژی و هزینه کلان است.

ساختار زنجیره‌ای بلوک‌ها، استفاده از توابع هش و حجم بالای نودهای فعال در شبکه بیت کوین، باعث شده است تا حداقل، تا به این لحظه گزارشی مبنی بر رخنه هکرها به شبکه و موفقیت آن‌ها گزارش نشود.

از طرفی، این نکته نیز اهمیت زیادی که یک کاربر، به چه علت باید بخواهد شبکه بیت کوین را هک کند؟

1. برای از بین بردن شبکه
2. برای استخراج حجم بالایی بیت کوین

در حالت اول، فرض کنید یک هکر این قدرت را در اختیار داشته باشد که با استفاده از کامپیوترهای کوانتومی با توان پردازشی بسیار بالا، و صرف هزینه‌های هنگفت انرژی، شبکه را هک کند (توجه داشته باشید که برای چنین هکی چیزی در حدود نصف توان پردازشی کل مجموعه موردنیاز است). در این حالت، شبکه از هم می‌پاشد، ارزش بیت کوین به یک‌باره سقوط می‌کند و هکر می‌ماند و کلی توکن بی‌ارزش و هزینه‌های سرسام‌آوری که برای هیچ روی دست خود گذاشته است. بله! عملاً غیرمنطقی است.

در حالت دوم نیز، اگر کسی بتواند این حجم از انرژی و توان پردازشی را فراهم کند، اصلاً نیازی به هک نخواهد بود. ساختار شبکه بیت کوین ذاتاً به‌گونه‌ای است که فرد می‌تواند با استخراج بیت کوین یا ماینینگ، حجم بالایی بیت کوین استخراج کرده و سودآوری کند. از طرفی، طراحی شبکه به گونه‌ای است که در صورت استفاده از کامپیوترهای کوانتومی، می‌تواند با ایجاد فورک امنیت خود را افزایش دهد.

خرید و فروش بیت کوین

چه بیت کوین و چه سایر ارزهای دیجیتال، این قابلیت را دارند که درست مثل سهام یا اوراق قرضه، در بازارهای مالی خرید و فروش شوند. با وجود این‌که در حال حاضر، بسیاری از کشورها ارزهای دیجیتال و بیت کوین را به رسمیت نشناخته و آن را ارزی غیرقانونی می‌دانند، اما صرافی‌های ارزهای دیجیتال در اغلب کشورها رسمی و قانونی هستند و کاربران می‌توانند به راحتی بیت کوین یا دیگر دارایی‌های مبتنی بر رمزنگاری را خرید و فروش کنند.

اما برای آشنایی با نحوه خرید و فروش بیت کوین، اتریوم یا هر ارز دیجیتال دیگری، قبل از هر چیز لازم است با دو مفهوم صرافی ارزهای دیجیتال و کیف پول دیجیتال آشنا شوید.

صرافی‌های بیت کوین و ارزهای دیجیتال

برای خرید و فروش ارزهای دیجیتال و بیت کوین، لازم است از صرافی‌های ارزهای دیجیتال استفاده کنید. این صرافی‌ها، در حالت کلی به دو نوع صرافی‌های متمرکز (Centralized Exchanges) و صرافی‌های عیرمتمرکز (Decentralized Exchanges) تقسیم‌بندی می‌شوند.

صرافی‌های متمرکز، صرافی‌هایی هستند که شباهت بسیار زیادی به صرافی‌های سنتی دارند. این صرافی‌ها داخلی و خارجی هستند و کاربران می‌توانند چه در کشور خود و چه از طریق صرافی‌های سایر کشورهای جهان، به خرید و فروش بیت کوین بپردازند. البته، با توجه به این‌که مثلاً در ایران، صرافی متمرکز یا غیرمتمرکز ارز دیجیتال وجود ندارد، کاربران ناچار خواهند بود از صرافی‌های خارجی استفاده کنند.

برای این‌منظور، لازم است ابتدا ارز فیات رایج در کشور (ریال) را از طریق یک صرافی سنتی به دلار تبدیل کرده، و سپس از طریق یک صرافی متمرکز خارجی و انتقال دلاری وجه به آن، شروع به خرید و فروش بیت کوین کنید.

صرافی‌های متمرکز، همان‌طور که از نام آن‌ها نیز مشخص است، توسط نهاد مرکزی کنترل و نظارت می‌شوند و کلیه تراکنش‌ها در این صرافی‌ها، توسط سوم شخص صورت می‌گیرد. درواقع، شما وجه خود را در اختیار صرافی قرار می‌دهید و صرافی، از طرف شما بیت کوین خریده، آن را خرید و فروش می‌کند و شما، چاره‌ای ندارید جز این‌که به صرافی اعتماد کنید.

صرافی‌های غیرمتمرکز ماهیت غیرمتمرکز دارند، به این مفهوم که هیچ نهاد نظارتی بر فعالیت و تراکنش‌های آن‌ها کنترل ندارد. این صرافی‌ها، بر بستر بلاکچین و توسط قراردادهای هوشمند (Smart Contracts) فعالیت می‌کنند و هیچ سوم شخصی مسئولیت تراکنش‌ها را برعهده ندارد. برای فعالیت در این صرافی‌ها، نیاز به احراز هویت نیست و هر کاربری می‌تواند با داشتن کیف پول از آن‌ها استفاده کند. برای آشنایی با بهترین صرافی غیرمتمرکز جهان نیز می‌توانید به این مطلب مراجعه کنید.

مهم‌ترین تفاوت صرافی‌های غیرمتمرکز و متمرکز، به غیر از ماهیت و نحوه عملکرد آن‌ها، سیستم احراز هویت‌شان است. صرافی‌های متمرکز، برای ورود و استفاده از گزینه‌های معاملاتی، نیاز به احراز هویت کاربران دارند که در مورد کاربرانی مانند ایرانی‌ها، احراز هویت ممکن نیست. به همین دلیل نیز اغلب کاربران ایرانی، یا از صرافی‌های غیرمتمرکز استفاده می‌کنند که بدون نیاز به احراز هویت کار می‌کنند یا در صرافی‌هایی فعالیت دارند که بدون احراز هویت نیز برخی خدمات را ارائه می‌دهند.

درصورت تمایل می‌توانید از مطلب «بهترین صرافی‌های غیرمتمرکز برای ایرانی ها» دیدن کنید، که مجموعه‌ای از بهترین صرافی‌های غیرمتمرکز و صرافی‌های متمرکز بدون فرایند احراز هویت را برای کاربران ایرانی معرفی کرده است.

کیف پول دیجیتال

کیف پول یا والت (Wallet)، یکی از مهم‌ترین بخش‌های خرید و فروش بیت کوین یا ارزهای دیجیتال دیگر است. کیف پول دیجیتال، ابزاری است که با استفاده از آن وارد شبکه شده و مالکیت خود روی دارایی‌هایتان را اعلام می‌کنید. این کیف پول‌ها، انواع مختلفی دارند. به‌عنوان مثال، اگر به دنبال امنیت بیشتر هستید، می‌توانید از کیف پول‌های سخت‌افزاری استفاده کنید و اگر سهولت و دسترسی برایتان در الویت است، کیف پول‌های نرم‌افزاری گزینه خوبی برای شما خواهند بود.

این‌که بهترین کیف پول برای شما کدام است، بستگی به وضعیت شما، میزان سرمایه‌ای که در صنعت کریپتو خوابانده‌اید و میزان حرفه‌ای بودن شما دارد. کاربرانی که هنوز تازه‌وارد هستند، بهتر است از کیف پول‌های یوزرفرندتر، با رابط کاربری ساده‌تر استفاده کنند. این کیف پول‌ها، با وجود این‌که گزینه‌های معاملاتی زیادی را در اختیار کاربران قرار نمی‌دهند، اما استفاده از آن‌ها راحت‌تر است و در کنار بیت کوین، ارزهای دیجیتال متعددی را نیز پشتیبانی می‌کنند.

با این حال، کاربران حرفه‌ای‌تر که سرمایه هنگفتی دارند و نیاز به گزینه‌های معاملاتی گسترده دارند، کار با رابط‌های کاربری پیچیده را نیز بلد هستند و می‌توانند از کیف پول‌های پیشرفته‌تر استفاده کنند.

انواع مختلف کیف پول‌ها عبارتند از:

• کیف پول‌های موبایلی
• کیف پول‌های تحت وب
• کیف پول‌های افزونه مرورگر
• کیف پول‌های دسکتاپی
• کیف پول‌های سخت‌افزاری
• و کیف پول‌های کاغذی

در ادامه، تعدادی از بهترین کیف پول‌ها برای ذخیره‌سازی بیت کوین را معرفی می‌کنیم:

• کیف پول تراست والت Trust Wallet
• کیف پول لجر Ledger
• کیف پول ترزور Trezor
• کیف پول مای‌سلیوم Mycelium
• کیف پول بلو والت BlueWallet
• کیف پول الکتروم Electrum
• کیف پول اکسودوس یا اگزودوس Exodus
• کیف پول بیت کوین والت Bitcoin Wallet
• کیف پول بلاکچین دات کام Blockchain.com

از میان گزینه‌های بالا، به غیر از ترزور و لجر که کیف پول‌های سخت‌افزاری برای بیت کوین هستند، و بلاکچین دات کام که کیف پول تحت وب برای بیت کوین است، باقی موارد کیف پول‌های موبایلی هستند. بهترین گزینه برای تازه‌کارها تراست والت، و بهترین گزینه برای حرفه‌ای‌ها نیز کیف پول الکتروم است. در عین حال، اگر به دنبال بالاترین سطح امنیت هستید نیز می‌توانید از کیف پول سخت‌افزاری لجر استفاده کنید.

برای آشنایی بیشتر با کیف پول‌های دیجیتال و مقایسه آن‌ها به صورت آپدیت، می‌توانید از پنل «معرفی و بررسی کیف پول‌های ارز دیجیتال» ارزجدید استفاده کنید.