در طی 12 ماه گذشته، تنها یک عامل می‌تواند باعث چنین رشد قابل توجهی در حوزه دیفای (DeFi) شده باشد و آن توانایی کاربران در کسب بازدهی‌های چشمگیر از دارایی‌های رمزارز خود از طریق مکانیسم‌هایی مثل وام‌دهی، استیکینگ (Staking) و ایجاد نقدشوندگی است. برحسب اینکه چقدر ریسک پذیر هستید، سرمایه‌گذاری در حوزه دیفای می‌تواند ده‌ها یا حتی صد‌ها برابر بازدهی بیشتری نسبت به بازارهای سنتی برای شما به همراه داشته باشد.
حتی اگر چنین سودهایی پایدار هم نباشند، بازهم حوزه دیفای این نوید را می‌دهد که در بلند مدت بازارهای مالی را متحول نماید. در ابتدای سال جاری، برایان بروکس (Brian Brooks)، رئیس ستاد نظارت بر ارز آمریکا، پیش‌بینی کرده بود که بانک‌های مستقل (self-driven) واقعیتی خواهند بود که پیش از پرواز خودروهای خودران پدیدار خواهند شد.
با این حال، اکنون یک مانع مهم در مسیر رشد بازارهای وام‌دهی دیفای قرار گرفته و آن نیاز به وثیقه‌گذاری بیش از حد اعتبار است و در حقیقت همین شرط بخش عمدهای از وام‌گیرندگان را از دریافت وام منصرف کرده است.
سیستم‌های مالی با پشتوانه دارایی و اعتبار
پشتوانه امور مالی سنتی، از کارت‌های اعتباری گرفته تا خود دلار، نه فقط دارایی‌ها بلکه عمدتاً وجهه و اعتبار است. همانطور که در رابطه با وام مسکن نیز افراد براساس سابقه اعتبارشان ارزیابی می‌شوند، نه صرفاً بر مبنای اینکه مالک قطعی ملک و املاک هستند. به همین ترتیب، برای ارزیابی توامندی سرمایه وام‌گیرندگان حقوقی و شرکتی روش‌های مختلفی وجود دارد. این اقتصاد‌های اعتبار (Reputation Economies) بخش عمدهای از سیستم مالی سنتی را تشکیل می‌دهند که حوزه دیفای نیز می‌تواند با آن به تکامل برسد.
در فضای فعلی دیفای، ضرورت وثیقه‌گذاری بیش از حد اعتبار تا حدودی به دلیل ماهیت نامشخص و مبهم تراکنش‌های بلاک‌چین است. به ندرت پیش می‌آید که یک وام دهنده از هویت یک وام گیرنده اطلاع داشته باشد، و این موضوع ریسک غیرقابل قبولی را ایجاد می‌کند، زیرا هیچ راهی برای تضمین بازپرداخت وام وجود ندارد.
حتی با وجود ماهیت نامشخص، حوزه دیفای فاقد مکانیزم‌های کافی برای اعتبار سنجی یا ارزیابی ریسک وامگیرنده است. بنابراین برای اطمینان از اینکه وامگیرنده تعهدات بازپرداخت خود را به خوبی انجام می‌دهد، تنها راه این است که ریسک‌هایی نیز برای وامگیرنده ایجاد شود. به همین ترتیب درصورت قصور وامگیرنده در پرداخت بدهی، وام‌دهندگانی که بیش از حد اعتبار وثیقه دریافت کرده‌اند می‌توانند به راحتی وثیقه وامگیرنده را بفروشند.
با یک راه حل ساده می‌توان خلاء بین الزام دارایی‌ها و مدیریت ریسک وام بدون وثیقه بیش از حد اعتبار را رفع کرد. این مدل اعتبار به قدری دقیق و پایدار است که صرفاً به عنوان یک چارچوب تئوریک ایفای نقش نکرده و از وام‌دهی فعال در حوزه دیفای حمایت می‌کند.
ساختار اعتبارسنجی درون زنجیره‌ای
یکی از دستاوردهای مهم این است که پروتکل‌های دانایی صفر (Zero-Knowledge) بدون افشای اطلاعات محرمانه شخص وامگیرنده، شرایط بسیار معتبری را برای اعتبار سنجی درون‌زنجیره‌ای فراهم می‌کنند.
- اعتبار سنجی در یک فضای امن (یک چیپ کامپیوتری مخصوص با امنیت بسیار بالا) انجام می‌شود.
- نتیجه اعتبار سنجی و همینطور اسناد بر روی بلاک‌چین آپلود می‌شود.
- اسناد توسط قرارداد هوشمند تایید می‌شود.
نتیجه اعتبار سنجی که از طریق روش‌های برون زنجیره‌ای (off-chain) بدست آمده ممکن است شامل اطلاعات محرمانه مثل دارایی‌های وامگیرنده، استفاده از اهرم یا حتی احراز هویت باشد. هیچ یک از این اطلاعات محرمانه بر روی بلاک‌چین آپلود نمی‌شود و صرفاً اسنادی آپلود خواهند شد که نشان می‌دهند مطابق با طرح پروتکل در فرآیند اعتبار سنجی لحاظ شده‌اند.
همچنین می‌توان این داده‌های برون زنجیره‌ای را با داده‌های موجود در پروتکل مثل سابقه بازپرداخت ادغام نمود. سپس با استفاده از یک مدل چندمتغیره که بسیار مشابه با همان بخش اعتبارسنجی اشخاص حقوقی و حقیقی در امور مالی سنتی است، می‌توان صلاحیت اعتبار وامگیرنده را ارزیابی کرد.
قابلیت انتقال بسیار اهمیت دارد
یکی از نکات مهم در این حوزه، قابلیت انتقال و ترکیب (همانند بلاک‌های لگوی (Lego) دیفای) این نتایج اعتبارسنجی در پروتکل‌ها و بلاک‌چین‌های مختلف دیفای است. این موضوع بسیار حائز اهمیت است، به ویژه که اکنون شاهد گسترش اکوسیستم‌های جدید دیفای لایه یک بر روی پلتفرم‌هایی مثل پولکادات (Polkadot) و زنجیره هوشمند بایننس (Binance) هستیم که دارای چنین پیشینه درون‌نجیره‌ای از تعاملات بین وام‌دهنده و وامگیرنده نیستد. قابلیت انتقال می‌تواند شرایطی را فراهم کند تا پلتفرم‌های فعلی وام‌دهی که درحال حاضر وامگیرنده را به ارائه وثیقهای به ارزش بیش از 100 درصد وام ملزم می‌کنند، از افرادی که خوش حساب هستند و حداقل امتیاز و شرایط لازم برای دریافت وام را دارند وثیقهای با ارزش کمتر دریافت کنند.
البته از افرادی که هیچ‌گونه سابقه اعتباری ندارند بایستی حتماً وثیقه بیش از حد اعتبار دریافت شود. با این حال، حقیقت امر این است که ارائه وام‌دهی مبتنی بر اعتبار در دیفای، باعث جذابیت این اکوسیستم برای طیف وسیع‌تری از کاربران و در نتیجه پیشرفت آن خواهد شد. این اقدام منجربه حذف موانع رشد وام دهی دیفای شده و مسیر را برای مشارکت بیشتر شرکت‌های سرمایه‌گذاری و گسترش بی حد و مرز این حوزه در آینده هموار خواهد کرد.
