استخر استخراج (ماینینگ) چیست؟
استخر استخراج (ماینینگ) دقیقا چیه؟ در بحث استخراج ارز دیجیتال و بیت کوین (BTC)، یکی از اساسی ترین موضوعات بحث استخر ماینینگ، تصمیم در رابطه با این است که به صورت انفرادی انجام دهیم و یا عضو استخر استخراج یا همان ماینینگ شویم. در رابطه با این سوال تحلیل گران نظرات مختلفی ارائه کرده اند و بسیاری از آن ها موافق پیوستن به استخر می باشند و برخی نیز از مخالفان سرسخت استخرهای ماینینگ می باشند. در ادامه به بررسی این موضوع می پردازیم. استخر استخراج یا استخر ماینینگ (Mining Pool) یک شبکه از ماینرهای کریپتوکارنسی است که با همکاری در رسیدن به هدف استخراج بلاک های جدید و دریافت پاداش آنها، همکاری می کنند. به طور کلی، این شبکه ها برای کاربرانی که ماینینگ را به صورت فردی انجام می دهند، یک راه حل بسیار مفید و بهتر برای رسیدن به هدف استخراج بلاک های جدید می باشد.
هر گاه که یک بلاک توسط اعضای استخراج استخراج شده است، پاداش بلاک بین اعضای استخر به تساوی تقسیم می شود. این بدان معنی است که هر فردی که به استخر ماینینگ بپیوندد، با افزایش توان محاسباتی خود، باعث افزایش درآمد پایدار خود و همچنین افزایش سرعت استخراج بلاک های جدید خواهد شد. استخر ماینینگ به دلیل اینکه برای تولید بلاک نیاز به توان محاسباتی زیادی دارد، برای کاربرانی که به صورت فردی ماینینگ را انجام می دهند، یک راه بسیار موثر و بهینه برای کسب درآمد می باشد. به عنوان مثال، یک فرد می تواند با انجام ماینینگ به صورت فردی، تنها چند بلاک در ماه استخراج کند، اما با پیوستن به یک استخر ماینینگ، این فرد می تواند در یک روز به استخراج چندین بلاک برسد.
استخر ماینینگ به دو صورت متفاوت عمل می کند. در روش اول، تعداد خاصی از ماینرها به صورت تصادفی انتخاب می شوند و برای استخراج بلاک های جدید همکاری می کنند. در روش دوم، ماینرها با توجه به قدرت محاسباتی خود به اندازه توان محاسباتی خود در استخر ماینینگ وارد می شوند و با افزایش توان محاسباتی خود، به رشد سریع تری دست می یابند.
استخر ماینینگ برای تمامی کاربران که به دنبال کسب درآمد از ماینینگ هستند، به عنوان یک راه حل کارآمد و کارآمد به نظر می رسد. با پیوستن به یک استخر ماینینگ، کاربران می توانند همکاری و همکاری با سایر اعضای استخر را تجربه کنند و درآمد پایداری را کسب کنند.

موضوع استخر ماینینگ در ابتدای پیدایش بیت کوین
در ابتدای پیدایش بیت کوین (BTC) و بازار رمز ارز، موضوع استخر ماینینگ خیلی مطرح نبود زیرا در آن زمان سختی شبکه بسیار پایین بود و افراد می توانستند به تنهایی به حل هر بلاک شبکه بپردازند، اما با افزایش سختی شبکه این عمل بسیار دشوار شده و تقریبا می توان گفت که غیر ممکن است.
در حال حاضر فقط افرادی که دارای مزارع بزرگ استخراج می باشند می توانند به استخراج انفرادی فکر کنند. به طور خلاصه روال کار استخراج به این صورت است که استخراج کنندگان باید با حل مسائل پیچیده ی ریاضی، یک بلاک را حل کنند و پاداش مشخصی را در ازای حل بلاک دریافت کنند. در ابتدا این امر به راحتی امکان پذیر بود اما در حال حاضر سختی بسیار افزایش رفته و حل بلاک به صورت انفرادی کار بسیار دشواری است. کاری که استخر ماینینگ انجام می دهد تجمیع توان پردازشی ماینرهایی است که به استخر ملحق شده اند. در واقع ماینرها در استخر با هم به صورت گروهی یک بلاک را حل می کنند و هر ماینری با توجه به توان پردازشی که در اختیار استخر گذاشته است، پاداش دریافت خواهد کرد.
استخرهای استخراج (ماینینگ) بیت کوین
بیت کوین یکی از معروفترین ارزهای دیجیتالی است و برای استخراج آن از استخرهای استخراج بیت کوین استفاده میشود. استخراج بیت کوین به معنای رمزگشایی بلوکهای بیت کوین است و در این فرایند، کاربران از قدرت پردازشی کامپیوتر خود برای حل مسئلههای ریاضی استفاده میکنند.استخراج بیت کوین در ابتدا به صورت فردی انجام میشد اما با پیشرفت تکنولوژی، استخراج گروهی بیت کوین به وجود آمده است. در این روش، کاربران مختلف با هم همکاری میکنند و قدرت پردازشی خود را با هم ترکیب میکنند تا به صورت گروهی بلوکهای بیت کوین را رمزگشایی کنند.استخراج بیت کوین در استخرهای استخراج بیت کوین به دلیل داشتن قدرت پردازشی بالاتر، بهبود عملکرد و افزایش سرعت در استخراج بلوکهای بیت کوین منجر شده است. در این روش، کاربران با پرداخت هزینهای به عنوان حق عضویت، میتوانند به یک استخراج بیت کوین بپیوندند و قدرت پردازشی خود را با دیگر کاربران این استخراج ترکیب کنند.استخرهای استخراج بیت کوین معمولاً به صورت سرورهای اختصاصی عمل میکنند و از قدرت پردازشی بالایی برخوردار هستند. این استخراجها به صورت مستقیم با شبکه بیت کوین ارتباط دارند و بلوکهای رمزگشایی شده را به شبکه ارسال میکنند.در نهایت، استخرهای استخراج بیت کوین به دلیل داشتن قدرت پردازشی بالا، سرعت بیشتری در استخراج بیت کوین و افزایش احتمال موفقیت در استخراج بلوکهای بیت کوین دارند. اما باید توجه داشت که هزینهی عضویت در این استخراجها بسیار بالا است و برای کاربران حرفهای و سرمایهدار مناسب است.

استخرهای استخراج (ماینینگ) اتریوم
استخراج اتریوم یک فرآیند پیچیده است که نیازمند تجهیزات پیشرفته و برق با کیفیت بالا است. برای استخراج اتریوم، تعدادی استخر (pool) ساخته میشود که هر کدام به شکلی اتصال داده شدهاند تا بتوانند به صورت همزمان برای استخراج بلاکهای اتریوم کار کنند. این این استخرها به عنوان استخراج کننده (miner) شناخته میشوند و در هر استخر معمولاً دهها کاربر مختلف به صورت همزمان در حال استخراج اتریوم هستند.
استخراج اتریوم با استفاده از الگوریتم Ethash انجام میشود که در آن، از توان محاسباتی کامپیوتر برای حل مسئلههای ریاضی استفاده میشود. این مسئله ریاضی به صورتی طراحی شده است که برای حل آن نیاز به پردازشهای بسیار زیادی داریم و کاربرانی که توان محاسباتی بیشتری دارند، میتوانند بیشترین سهم در استخراج داشته باشند. برای شروع استخراج اتریوم، کاربران نیاز دارند تا یک کیف پول (wallet) اتریوم ایجاد کنند. این کیف پول به عنوان یک حساب بانکی برای ذخیره اتریوم شما عمل میکند. سپس کاربران باید یک نرمافزار استخراج (miner) را بر روی کامپیوتر خود نصب کنند. این نرمافزار به کاربران کمک میکند تا به یک استخر اتصال برقرار کنند و به صورت خودکار و بهینهسازی شده، استخراج اتریوم را انجام دهند.
در انتها، برای دریافت پاداش استخراج، کاربران نیاز دارند تا بلاکهای استخراج شده را به شبکه ارسال کنند تا تایید شوند. در صورت تایید بلاک، پاداشی که برای آن محاسبه شده است، به حساب کاربران در کیف پول اتریوم آنها واریز میشود. با توجه به پیچیدگی فرآیند استخراج اتریوم، کاربران معمولاً با چالشهایی مانند اختلافات در پردازشهای محاسباتی و افزایش هزینههای برق برای کامپیوتر خود مواجه هستند. به همین دلیل، برخی از کاربران تصمیم میگیرند به صورت فردی استخراج انجام دهند و برخی دیگر از استخرهای استخراج اتریوم برای بهبود کارآیی و استفاده بهینه از توان محاسباتی خود استفاده میکنند.

الگوریتم SHA-256 و Ethash در بحث استخر استخراج (ماینینگ)
استخراج یا ماینینگ ارزهای دیجیتال به دلیل پیچیدگی و سختی آن، به دنبال داشتن یک روش بهینه برای انجام این فرآیند است. استخراج ارزهای دیجیتال در واقع به معنی حل کردن یک مسئله ریاضی است که در این فرآیند از الگوریتمهای مختلفی استفاده میشود. در اینجا به بررسی دو الگوریتم معروف در این حوزه، یعنی الگوریتم SHA-256 و الگوریتم Ethash میپردازیم.
الگوریتم SHA-256 یکی از الگوریتمهای معروف و پرکاربرد در فرآیند استخراج ارزهای دیجیتال است. این الگوریتم برای اولین بار در سال ۲۰۰۱ توسط نهاد National Institute of Standards and Technology (NIST) معرفی شد و شناخته شده است که مقاومت بالایی در برابر حملات رمزنگاری ارائه میدهد. این الگوریتم برای تولید هشهایی با طول ۲۵۶ بیت استفاده میشود و در فرآیند استخراج ارز بیتکوین نیز به کار میرود.
الگوریتم Ethash نیز یکی دیگر از الگوریتمهایی است که در فرآیند استخراج ارزهای دیجیتال استفاده میشود. این الگوریتم در سال ۲۰۱۵ توسط تیم Ethereum توسعه داده شد و برای استخراج ارز اتریوم به کار میرود. این الگوریتم برای تولید هشهایی با طول ۲۵۶ بیت استفاده میشود و بر اساس مفهوم DAG (Directed Acyclic Graph) کار میکند.
استخراج ارزهای دیجیتال در واقع به معنی حل کردن یک مسئله ریاضی است که برای حل آن از الگوریتمهای مختلفی استفاده میشود. در فرآیند استخراج ارز در بحث استخراج یا استخر ماینینگ، کاربران با کمک الگوریتمهای مختلفی تلاش میکنند تا رمزنگاری شدهی بلوکهای جدیدی را که به صورت متوالی در شبکهی بلوکچین قرار گرفتهاند، حل کنند. هر بار که یک بلوک حل شود، کاربران ماینر پاداشی دریافت میکنند. در این فرآیند، استخراج ارزهای دیجیتال در استخر ماینینگ به معنی این است که چندین کاربر با همکاری و هماهنگی با یکدیگر تلاش میکنند تا یک بلوک را حل کنند. استفاده از استخر ماینینگ به دلیل این که باعث افزایش سرعت و کارایی در حل کردن مسئله میشود، بسیار مرسوم است. در نهایت، میتوان گفت که الگوریتم SHA-256 و الگوریتم Ethash دو الگوریتم بسیار معروف و پرکاربرد در بحث استخراج یا استخر ماینینگ هستند. استفاده از این الگوریتمها به دلیل مقاومت بالا در برابر حملات رمزنگاری و کارایی بالایشان، در فرآیند استخراج ارز بسیار مفید و کاربردی است. همچنین، استفاده از استخر ماینینگ نیز میتواند باعث افزایش سرعت و کارایی در حل کردن مسئله شود.

استخراج انفرادی یا مشارکت در یک استخر ماینینگ؟
استخراج بیت کوین و سایر ارزهای دیجیتال به عنوان یک روش برای کسب درآمد از دنیای اینترنتی، به شدت مورد توجه قرار گرفته است. در این روش، افراد با استفاده از تجهیزات خود، تراکنشهای بلاکچین را تأیید و در نهایت بیت کوین دریافت میکنند. اما سوالی که مطرح میشود این است که آیا بهتر است استخراج انفرادی انجام شود یا به جای آن در یک استخر ماینینگ شرکت کنیم؟
استخراج انفرادی
در استخراج انفرادی، شما تمامی تجهیزات مورد نیاز برای استخراج را خود دارید و کار را به صورت مستقل انجام میدهید. این روش باعث میشود تا درآمد بیشتری به دست آید، زیرا که هیچ کس دیگری به درآمد شما دسترسی ندارد و هیچ کسی از سرعت شما در استخراج بیت کوین مطلع نیست. همچنین، شما میتوانید محیط کاملاً امنی برای استخراج ایجاد کنید و به عنوان یک کاربر انفرادی، قابلیت کنترل بیشتری در اختیار دارید.
اما استخراج انفرادی دارای مشکلاتی نیز هست. در این روش، شما باید تمامی هزینههای تجهیزات، مصرف برق و هزینههای دیگر را تحمل کنید. برای مثال، شما باید برای خرید تجهیزات مورد نیاز برای استخراج، هزینه بسیار زیادی را تحمل کنید. همچنین، اگر تجهیزات شما خراب شد، شما باید هزینه تعمیر آن را نیز پرداخت کنید.
مشارکت در استخر ماینینگ
در مشارکت در استخر ماینینگ، شما به جای آن که با تجهیزات خود کار کنید، با دیگران در یک استخر ماینینگ شرکت میکنید. در این روش، تمامی هزینههای تجهیزات و مصرف برق توسط استخر ماینینگ پرداخت میشود و شما تنها باید هزینه عضویت در استخر ماینینگ را پرداخت کنید. همچنین، استخر ماینینگ به عنوان یک محیط امن برای استخراج بیت کوین و سایر ارزهای دیجیتال شناخته شده است و شما نیازی به نگرانی در مورد امنیت خود ندارید.
مشارکت در استخر ماینینگ همچنین باعث میشود تا شما با دیگران در ارتباط باشید و از تجربیات آنها استفاده کنید. همچنین، شما در این روش به عنوان یک عضو از سرعت بالاتری برای استخراج بیت کوین و سایر ارزهای دیجیتال برخوردار خواهید بود. اما در مشارکت در استخر ماینینگ نیز مشکلاتی وجود دارد. در این روش، شما نمیتوانید به صورت کاملاً انفرادی کار کنید و قابلیت کنترل کمتری در اختیار دارید. همچنین، در برخی موارد، استخر ماینینگ میتواند برای افرادی که در آن شرکت میکنند، سود کمتری به دنبال داشته باشد.
استخراج انفرادی و مشارکت در استخر ماینینگ هر دو روشهایی برای استخراج بیت کوین و سایر ارزهای دیجیتال هستند که هر کدام دارای مزایا و معایب خود هستند. بهتر است قبل از انتخاب هر یک از این روشها، به عنوان یک کاربر، نیازها و موارد خاص خود را مورد بررسی قرار دهید. با توجه به نیازهای خود، میتوانید از بین دو روش موجود، روشی را که برای شما بهتر است، انتخاب کنید.

مزایا و معایب استفاده از استخر استخراج (ماینینگ)
استخراج (ماینینگ) که به عنوان فعالیتی برای استخراج بیت کوین (Bitcoin) و سایر ارزهای دیجیتال استفاده میشود، به تدریج به عنوان یکی از فعالیتهایی که به شدت انرژیبر است شناخته شده است. در این مقاله، ما به بررسی مزایا و معایب استفاده از استخراج میپردازیم.
مزایای استخراج:
یکی از مزایای اصلی استخر، درآمد ثابت آن است. در واقع کاربر می داند که با توان پردازشی مورد نظر، روزانه چه مقدار درآمد کسب خواهد کرد. اما در مقابل یکی از اصلی ترین معایب استخرها، وابستگی به آن می باشد. در واقع اگر به دلیلی استخرا برای مدت زمانی از دسترس خارج شود، کاربر امکان استخراج را از دست می دهد و در آن زمان ماینرها درآمدی کسب نخواهند کرد و باید منتظر بازگشت دوباره ی استخر باشند. هر استخر ماینینگ سیاست خاص خود را دارد و کارمزد متفاوتی از سود ماینرها دریافت می کنند. به طور معمول کارمزد استخر ها بین 1 درصد تا 2 درصد متغیر است.
1. پولدار شدن: شاید این مزیت اصلی استخراج باشد. زمانی که شما بیت کوین استخراج میکنید، شما در واقع دارید درآمدی بسیار خوبی بدست میآورید. در واقع، معدنکاران بیت کوین موفق میتوانند در سال چندین هزار دلار به عنوان سود خالص بدست آورند.
2. قابلیت تبدیل به پول: بیت کوین، به عنوان یک ارز دیجیتال، به راحتی به پول واقعی تبدیل میشود. این به معنای آن است که شما میتوانید آن را به هر ارز دیگری که میخواهید تبدیل کنید.
3. سرعت بالا: استخراج بیت کوین بسیار سریع است و به همین دلیل، شما میتوانید به سرعت به درآمد بسیار خوبی دست یابید.
4. قابلیت کنترل: شما به عنوان یک معدنکار، میتوانید به طور کامل بر کار خود کنترل داشته باشید و به سادگی میتوانید تعیین کنید که چه مقدار از بیت کوین را میخواهید استخراج کنید.
معایب استخراج:
یکی از دلایل اصلی مخالفت برخی از تحلیل گران نسبت به استخرهای ماینینگ بحث حمله ی 51 درصدی است. اگر شخصی و یا گروه از افراد کنترل بیش از 51 درصد از توان کل شبکه را در اختیار بگیرند، در واقع کنترل کل شبکه را به عهده خواهند داشت و می توانند هر دخل و تصرفی در آن انجام دهند. به همین دلیل است که منتقدان برای تضمین سلامت و آینده ی بیت کوین مخالف پیوستن ماینرها به استخر می باشند زیرا ممکن است یک استخری به این درصد از توان شبکه برسد. این اتفاق در سال 2014 برای استخر GHash.io پیش آمده بود و در دوره ای توان محاسباتی مجموع ماینرهای عضو شبکه از 51 درصد نیز عبور کرد.
1. محدودیتهای قانونی: در بسیاری از کشورها، استخراج بیت کوین قانونی نیست و ممکن است به دلیل این فعالیت با مشکلات قانونی مواجه شوید.
2. انرژی بالا: استخراج بیت کوین به شدت انرژیبر است و ممکن است باعث تلف شدن بسیاری از انرژی بشود.
3. تجهیزات گران: برای استخراج بیت کوین، شما به تجهیزات خاصی نیاز دارید که بسیار گران قیمت هستند.
4. خطرات امنیتی: به دلیل حجم بالایی از معاملاتی که در شبکه بیت کوین انجام میشود، این شبکه به خطرات امنیتی بسیاری معرض است.
با توجه به مزایا و معایب استفاده از استخراج، ما میتوانیم بگوییم که اگر شما به دنبال پولدار شدن هستید و توانایی مالی و فنی خوبی دارید، استخراج بیت کوین برای شما یک گزینه خوب است. با این حال، باید به دقت این موضوع را بررسی کنید و مطمئن شوید که قانونی است و هزینههای انرژی و تجهیزات را در نظر گرفتهاید.

پاداش استخرهای استخراج (ماینینگ)
استخراج بیتکوین و سایر ارزهای دیجیتال به دلیل پیچیدگی فرآیند، نیاز به توان پردازشی بالا و مصرف برق زیاد دارد. به همین دلیل، بسیاری از کاربران به صورت جمعی در استخرهای استخراج به نام ماینینگ پول خود را با هم ترکیب کرده و توان پردازشی خود را برای انجام پروسه استخراج به اشتراک میگذارند.
در این مدل، تمامی کاربران در یک استخر مشترک عضو میشوند و هر کدام از آنها برای حل بلاکهای جدید تلاش میکنند. در صورتی که بلاک معاملات توسط هریک از کاربران حل شود، پاداش بیتکوین یا سایر ارزهای دیجیتال به صورت متناسب با توان پردازشی هر کاربر، در اختیار آنان قرار میگیرد.
استخراج در استخرهای استخراج به دلیل توان پردازشی بالا و مصرف برق زیاد، به طور معمول با هزینههای زیادی همراه است. بدون شارژ هزینه از کاربران، امکان تأمین این هزینهها وجود ندارد. به همین دلیل، بسیاری از استخرهای استخراج ارزهای دیجیتال، جایزههایی برای کاربران خود در نظر میگیرند. برای مثال، استخرهای استخراج میتوانند جایزههایی برای حل بلاکهای جدید یا تایید تراکنش در شبکه بلاکچین، در نظر بگیرند.
استخراج بیتکوین و سایر ارزهای دیجیتال، به دلیل پیچیدگی فرآیند، نیاز به توان پردازشی بالا و مصرف برق زیاد دارد. به همین دلیل، بسیاری از کاربران به صورت جمعی در استخرهای استخراج به نام ماینینگ پول خود را با هم ترکیب کرده و توان پردازشی خود را برای انجام پروسه استخراج به اشتراک میگذارند.
در نهایت، استخراج بیتکوین و سایر ارزهای دیجیتال در استخرهای استخراج، یک فعالیت پرسود و همچنین خطرناک است. به همین دلیل، کاربرانی که تمایل به شرکت در این فعالیت دارند، باید به دقت تحقیق کنند و همچنین به دنبال استخرهای استخراج با تأیید نامها و هزینههای مناسب باشند.
پرسش و پاسخ (FAQ)
آیا محل قرارگیری استخر استخراج (ماینینگ) تاثیری در سود حاصل دارد؟
محل قرارگیری استخر استخراج (ماینینگ) به طور قطع تاثیری در سود حاصل از فعالیت ماینینگ دارد. به این معنی که محلی که استخر استخراج در آن قرار دارد، تاثیر مستقیم در میزان سود حاصل میگذارد. برای مثال، اگر استخر استخراج در محلی با هزینه برق بالا قرار دارد، هزینههای تولید افزایش پیدا خواهد کرد و در نتیجه سود حاصل کمتر خواهد شد. همچنین، محل قرارگیری استخر استخراج میتواند تاثیری در میزان حفظ و نگهداری تجهیزات داشته باشد. به عنوان مثال، اگر استخر استخراج در محلی با شرایط آب و هوایی نامساعد قرار دارد، تجهیزات مورد استفاده دچار آسیبهای جدی خواهند شد و هزینههای تعمیر و نگهداری بیشتر خواهد شد. بنابراین، محل قرارگیری استخر استخراج تاثیری مهم در سود حاصل از فعالیت ماینینگ دارد.
آیا پیوستن به یک استخر استخراج (ماینینگ) ضروری است؟
ماینینگ ارزهای دیجیتال در حال حاضر یکی از جذابترین فعالیتها در دنیای فناوری است. اما آیا پیوستن به یک استخر استخراج برای شروع ماینینگ ضروری است؟ در واقع، اگر بهطور تخصصی و با دقت در ماینینگ ارزهای دیجیتال مهارت داشته باشید، میتوانید بهصورت مستقل ماینینگ را انجام دهید و استخر استخراج را برای خود ایجاد کنید. اما در صورتی که تازهکار هستید و نیاز به راهنمایی و پشتیبانی دارید، بهتر است به یک استخر استخراج متصل شوید تا از تجربیات و دانش افراد دیگر بهرهمند شوید و ماینینگ را با بهترین روشها انجام دهید.
آیا میتوانیم خودمان استخر استخراج (ماینینگ) بسازیم؟
برای ساختن یک استخر استخراج نیاز است به دسترسی به تجهیزات مورد نیاز برای ماینینگ، از جمله دستگاههای ASIC و کامپیوترهای قدرتمند. همچنین نیاز به فضای کافی برای قرار دادن تجهیزات و ارتباط با برق و اینترنت نیز وجود دارد. بنابراین، ساختن یک استخر استخراج به دلیل هزینههای بالا و نیاز به مهارتهای فنی و استخراج موفقیتآمیز از ماینینگ، برای بسیاری از افراد دشوار است. با این حال، برخی از شرکتهایی که در حوزه ماینینگ فعالیت میکنند، خدمات استخراج را به صورت ابری (cloud mining) ارائه میدهند که به عنوان یک راه حل دیگر در اختیار عموم قرار میگیرد.
نتیجه گیری
استخراج یا ماینینگ به عنوان یک فعالیت مهم در دنیای دیجیتال، به دنبال استخراج اطلاعات از داده های بزرگ و پیچیده می باشد. با استفاده از الگوریتم های پیشرفته، این فرآیند به طور خودکار، اطلاعات مفیدی را از داده ها استخراج می کند که می تواند برای تحلیل داده ها، پیش بینی، شناخت الگوها و بهبود تصمیم گیری های کسب و کاری مفید باشد. با توجه به رشد روز افزون داده های بزرگ و پیچیده، استخراج اطلاعات از این داده ها برای تحقق اهداف کسب و کاری، بسیار مهم و اساسی است.